انواع شاخص های بورس

شاخص های سهام یکی از مهم ترین معیارهای سنجش عملکرد بورس هستند و به آن « دماسنج وضعیت اقتصادی کشورها » می گویند.

شناخت شاخص های قیمت سهام در بورس اوراق بهادار و طراحی شاخص نوین قیمتی (Bindex) در بورس اوراق بهادار تهران

اندازه و روند شاخص های قیمت سهام امروزه یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار بر تصمیمات سرمایه گذاران در بازارهای مالی میباشد. با توجه به اینکه سرمایه گذاران با علایق و سلایق خاصی اقدام به سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار مینمایند، لذا در اکثر بورس های پیشرفته علاوه بر شاخص های کل، شاخص های معینی جهت نمایش رفتار بخش خاصی از بازار طراحی و محاسبه میگردند. با توجه به واقعیت های فوق، در این تحقیق ضمن بررسی روش محاسبه شاخص های معتبر در بورس های پیشرفته، به کالبد شکافی شاخص های بورس اوراق بهادار تهران پرداخته و پس از بیان نواقص و معایب آنها، با روش تحقیق هنجاری به معرفی شاخصی جدید تحت عنوان بیندکس در بورس اوراق بهادار تهران پرداخته شده است.

کلیدواژه‌ها

• شاخص صنعتی بهمن
• شاخص
• بورس اوراق بهادار تهران
• شاخص های بورس اوراق بهادار تهران
• شاخص سهام برتر
• بیندکس

عنوان مقاله [English]

An Introduction to Price Indices in Stock Exchanges and Developing a New Price Index (Bindex) in Tehran Stock Exchange

نویسنده [English]

چکیده [English]

Now a days , the size and trend of price indices i s one of the most effective factors of the investors, decisions in financial markets. Bearing i n mind the variety of investment sty les, Blue chip indices which reflect the behavior of a specific segment for the market are introduced in developed stock exchanges.
In this research, we study the methodology of measuring indices generally used in developed stock exchanges, and selecting qualified companies. Then we scrutinize the T.S.E. indices to identify its shortcomings and afterwards introduce the new index, entitled Bindex, using normative research method.

شاخص بورس(Stock index) چیست و چه کاربردی دارد؟

حتما در برنامه های خبری و یا در روزنامه ها درباره تغییرات شاخص بورس اوراق بهادار شنیده اید. اینکه شاخص بورس چند واحد رشد داشته و یا با افت مواجه شده است. با مطالعه این مقاله درباره شاخص بورس، انواع شاخص و تحلیل تکنیکال آن صحبت می‌کنیم.

شاخص ها ابزاری برای بررسی تغییرات هستند که در ارزیابی های اقتصادی یا اندازه گیری و تحلیل یک بازار قابل استفاده هستند. شاخص بورس نیز به عنوان یک شاخص با اهمیت، اندازه تغییرات قیمت سهام موجود در بازار بورس و اوراق بهادار را نشان می دهد.

در واقع، دلیل اهمیت شاخص بورس این است که سهام مبادله شده در بورس را بررسی می کند و اطلاعات کلی در مورد رشد یا افت بازار به ما ارائه می دهد.

شاخص های سهام یکی از مهم ترین معیارهای سنجش عملکرد بورس هستند و به آن « دماسنج وضعیت اقتصادی کشورها » می گویند.

دلایل اهمیت محاسبه شاخص های بازار سهام

پیش بینی حرکت های آتی بازار

تحلیل گران تکنیکال با استفاده از شاخص بورس اوراق بهادار می توانند حرکت های بعدی و جهت بازار را پیش بینی کنند. این شاخص برای ارزیابی آینده بازار بسیار با اهمیت است.

ارزیابی عملکرد مدیران شرکت های سرمایه گذاری

یکی از کاربردهای شاخص بورس برای ارزیابی عملکرد فعالیت مالی شرکت های سرمایه گذاری است. یعنی با مقایسه بازدهی سبد تحت مدیریت شرکت های سرمایه گذاری با شاخص بورس می شود بازده و میزان موفقیت آن شرکت را محاسبه کرد. شاخص بورس معیار خوبی برای ارزیابی موفقیت نهادهای سرمایه گذاری است.

نظارت بر صندوق های سرمایه گذاری مبتنی بر شاخص

بررسی شاخص بورس اوراق بهادار کمک می کند تا بتوان عملکرد صندوق های سرمایه گذاری شاخصی را بررسی کرد. چون با مقایسه عملکرد صندوق سرمایه گذاری شاخصی و شاخص کل سهام می توانیم بفهمیم که مدیریت صندوق چقدر توانسته کارکرد خود را به شاخص بورس نزدیک کند.

عملکرد آتی کل اقتصاد

یکی دیگر از کاربردهای شاخص بورس اوراق بهادار بیان کننده وضعیت حال حاضر بورس است و عملکرد اقتصاد آن کشور در آینده را نشان می دهد.

انواع شاخص ها در بازار بورس اوراق بهادار

شاخص قیمتی

همان طور که از نام آن مشخص است این شاخص مرتبط با قیمت سهام است و برآیند جهت حرکت قیمت های اوراق بهادار در بازار را نشان می دهد.

شاخص نقدی

این شاخص برآیند جهت حرکت بازده نقدی سهام یا همان (DPS) است.

شاخص بازدهی کل

این شاخص ها هم نشان دهنده برآیند جهت حرکت قیمت ها هستند و هم نشان دهنده جهت حرکت بازده نقدی.

اکثر تحلیل گران معمولا از شاخص قیمتی در تصمیم گیری های خود استفاده می کنند و برای آن ارزش بیشتری قائل هستند.

مهم ترین شاخص های بورس اوراق بهادار در ایران

شاخص کل بورس (TEDPIX)

شاخص کل بورس تهران همان شاخصی است که معمولا در اکثر رسانه ها و اخبار نام آن را می شنوید و نشان دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت های فعال در بازار بورس ایران است. شاخص کل بورس ایران با نام بین المللی TEDPIX شناخته می شود.

شاخص کل بر مبنای ارزش بازاری سهام محاسبه می شود. یعنی وزن شرکت ها در تاثیر آن ها بر شاخص اهمیت دارد. تغییرات سهم های بزرگتر بازار مثل فولاد مبارکه، پارس، ایران خودرو، فملی و … که تعداد سهام و سرمایه آن ها بیشتر است بسیار تاثیرگذارتر از سهم های کوچک بازار هستند. به سهم های بزرگ تاثیرگذار، سهم های شاخص ساز می گویند.

شاخص کل قیمت (TEPIX)

شاخص قیمت سهام بر خلاف شاخص کل فقط تغییرات قیمت سهام فعال در بازار را در نظر می گیرد و سود نقدی (DPS) را لحاظ نمی کند. شاخص قیمت با نام بین المللی TEPIX شناخته می شود.

اکثر تحلیل گران فعال در بازار بورس از این شاخص برای تصمیم گیری استفاده می کنند و از نظر آن ها این شاخص نسبت به شاخص کل اطلاعات مهم تری در اختیار آن ها قرار می دهد.

شاخص هم وزن

در شاخص هم وزن دیگر بزرگی سهم ها اهمیت ندارد و سرمایه آن ها یکسان در نظر گرفته می شود. یعنی تمامی سهم های بازار به یک میزان بر رشد یا افت شاخص موثرند.

به عنوان مثال اگر یک سهم بزرگ مثل « فارس » یک درصد رشد کند به همان میزان بر شاخص هم وزن تاثیر می گذارد که یک سهم کوچک بازار مثل « وآوا » یک درصد رشد کند.

اگر شاخص کل مثبت و شاخص هم وزن منفی باشد تحلیل بازار چگونه است؟

همان طور که گفته شد سرمایه و بزرگی سهم ها در شاخص هم وزن اهمیت ندارد و تمام سهم ها به یک میزان بر افت یا رشد شاخص موثرند. پس وقتی شاخص هم وزن منفی است به این معناست که قیمت انواع شاخص های بورس اکثر سهم های فعال در بورس کاهش داشته است.

اما برعکس شاخص هم وزن، سرمایه و بزرگی سهم ها برای شاخص کل مهم است. در نتیجه وقتی شاخص هم وزن منفی و شاخص کل مثبت است به این معناست که هرچند اکثر سهم های بازار منفی بوده اند اما سهم های بزرگ و شاخص ساز مثبت بوده اند که باعث شده اند شاخص کل رشد کند.

شاخص بازار اول و دوم

طی تقسیم بندی های سازمان، بورس به دو بازار اول و دوم تقسیم می شود که شاخص بازار اول به محاسبه تغییرات سهم های پذیرفته شده در بازار اول می پردازد و شاخص بازار دوم تغییرات سهم های پذیرفته شده در بازار دوم را نشان می دهد.

شاخص آزاد شناور

سهام آزاد شناور به سهامی گفته می شود که دارندگان آن آماده عرضه و فروش سهام خود در بورس هستند و قصد ندارند با حفظ سهام خود در مدیریت شرکت مشارکت کنند. سهام شناور هر سهم در صفحه در یک نگاه آن سهم در سایت Tsetmc نمایش داده می شود.

محاسبه شاخص آزاد شناور مشابه شاخص کل است با این تفاوت که تنها تغییرات سهام آزاد شناور را اندازه می گیرد. نکته قابل توجه در مورد شاخص شناور آزاد این است که این شاخص به بخشی از بازار اهمیت می دهد که از نقدشوندگی بالاتری برخوردار است.

شاخص صنعت

شرکت های پذیرفته شده در بورس در صنایع مختلفی مثل بانک انواع شاخص های بورس ها و موسسات اعتباری، محصولات شیمیایی، مواد و محصولات دارویی و … طبقه بندی می شوند. بورس تهران اقدام به محاسبه ی شاخص قیمت برای هر صنعت می کند که نحوه ی محاسبه آن مشابه شاخص کل می باشد.

شاخص 50 شرکت فعال تر

50 شرکت فعال بازار بورس در دوره های سه ماهه تعیین می شوند. آن چه در انتخاب 50 شرکت بیشترین اهمیت را دارد تعداد روزهای داد و ستد شرکت هاست. بورس تهران میزان نقدشوندگی یا فعالیت شرکت ها را ملاک اصلی برای گزینش 50 شرکت قرار داده است.

شاخص 30 شرکت بزرگتر

شاخص30 شرکت بزرگتر شاخصی است که به صورت وزنی و براساس سهام شناور آزاد محاسبه می شود و عملکرد 30 شرکت بزرگ پذیرفته شده در بورس تهران را اندازه گیری می کند.

برای مشاهده جدیدترین تحلیل ها، اخبار، مقالات و قیمت های لحظه ای سهام به وب سایت سیگنال مراجعه و یا اپلیکیشن سیگنال را دریافت نمایید.

ریزش ۲۷ هزار واحدی شاخص کل بورس/ اکثر نمادها قرمز شدند

امروز بیشترین کاهش قیمت به نمادهای دسبحان، غبهشهر، وبشهر، واتی،‌ دجابر، ولغدر و وساپا و بیشترین افزایش قیمت به نمادهای انواع شاخص های بورس بفجر، فمراد، خزر، مبین، وپترو، فنورد و اسیاتک تعلق داشت.

به گزارش خبرنگار بورس ایلنا، امروز شاخص کل بورس با 27 هزار و 647 واحد ریزش به عدد یک میلیون و 514 هزار واحد کاهش پیدا کرد. شاخص کل هم‌وزن نیز با 9 هزار و 650 واحد کاهش به عدد 420 هزار واحد رسید.

در بازار نزولی امروز بفجر بیشترین اثر مثبت و فولاد، شپنا، نوری، شبندر،‌ شپدیس و شستا بیشترین تاثیر منفی را بر شاخص کل بورس گذاشتند. اسیاتک، شستا، خودرو،‌ شپنا، خساپا، شتران و وتجارت از پر تراکنش‌ترین نمادها بودند.

در پایان معاملات امروز برترین گروه‌های بورسی به ترتیب عبارت بودند از: خودرو، شیمیایی، فلزات اساسی، فراورده نفتی، بانک‌ها، تامین آب و برق و گاز و سرمایه‌گذاری‌ها. امروز بیشترین کاهش قیمت به نمادهای دسبحان، غبهشهر، وبشهر، واتی،‌ دجابر، ولغدر و وساپا و بیشترین افزایش قیمت به نمادهای بفجر، فمراد، خزر، مبین، وپترو، فنورد و اسیاتک تعلق داشت.

فردا، افران، همای، کمند، سپح، پارند، هامرز بیشترین تقاضا و همای، حکشتی، خگستر، انرژی1، سپر، پارند و کمند بیشترین عرضه را داشتند.

در پایان معاملات امروز، بیشترین افزایش ارزش بازار به نمادهای بفجر، مبین، فارس، والبر، فنورد، اسیاتک و وپترو و بیشترین کاهش ارزش بازار به نمادهای فولاد، شپنا، نوری، شبندر، شپدیس، شستا و وغدیر مربوط بود. شستا، خودرو، خساپا،‌ وبملت، کمند، خپارس و افران2 بیشترین حجم معامله را داشتند. بیشترین ارزش معامله نیز به ترتیب عبارت بود از: افران4، کمند، افران، کیان،‌ خودرو، پارند و پالایش.

نگاهی به پیام‌های ناظر بازار

مدیریت عملیات بازار شرکت بورس اوراق بهادار تهران در پیامی اطلاع داد: «نماد معاملاتی حق تقدم سهام شرکت‌ پتروشیمی فناوران (شفنح1) با توجه به توقف نماد اصلی متوقف گردید. نماد مذکور همزمان با نماد اصلی بازگشایی خواهد شد.»

ناظر بازار در پیامی دیگر در خصوص عدم تایید معاملات برخی نمادهای تاکید کرد: «بخشی از معاملات نماد معاملاتی شرکت‌های پتروشیمی پارس(پارس)، گروه گسترش نفت و گاز پارسیان(پارسان)، سرمایه گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین(تاپیکو)، پتروشیمی پردیس(شپدیس)در روز جاری شنبه مورخ 1401/03/16 تایید نشد.»

امروز همچنین ناظر بازار از توقف نمادهای معاملاتی (کاوه)، (شکربن)، (شغدیر)، (خشرق)، (سآبیک)، (ثشرق) خبر داد. در این اطلاعیه آمده است: «به اطلاع می رساند،در پایان معاملات امروز نماد معاملاتی شرکت فولاد کاوه جنوب کیش(کاوه)جهت برگزاری مجمع عمومی فوق العاده بمنظور تصمیم گیری در خصوص افزایش سرمایه، کربن ایران(شکربن)، پتروشیمی غدیر(شغدیر)جهت برگزاری مجامع عادی سالیانه بمنظور تصویب صورت های مالی و عمومی فوق العاده، الکتریک خودرو شرق(خشرق)، سیمان ابیک(سآبیک) جهت برگزاری مجمع عادی سالیانه بمنظور تصویب صورت های مالی، سرمایه گذاری مسکن شمال شرق(ثشرق)جهت برگزاری مجمع عمومی فوق العاده، متوقف خواهند شد.»

ریزش 365 واحدی شاخص کل فرابورس

در پایان معاملات امروز شاخص کل فرابورس با 365 واحد ریزش به عدد 20 هزار و 853 واحد کاهش پیدا کرد. نمادهای آریا، زاگرس، فغدیر، شگویا، غصینو، صبا، ددانا بیشترین تاثیر منفی را بر شاخص کل فرابورس گذاشتند.

ددانا، تجلی، آریا، زاگرس و کرمان از پر تراکنش‌ترین نمادهای فرابورس بودند.

کاهش شاخص کل هم‌وزن بورس

گروه اقتصادی: بورس امروز و در اولین روز کاری هفته افت ۲۷ هزار و ۶۵۰ واحدی را تجربه کرد و در نهایت به سطح یک میلیون و ۵۱۴ هزار واحد رسید.پس از تعطیلی چند روز معاملات بورس آغاز شد اما در همان اول مسیر شاخص روند اصلاحی در پیش گرفت، افزایش صف‌های فروش باعث شد که شاخص کل منفی شود.

کاهش شاخص کل هم‌وزن بورس
بر اساس داده‌های شرکت بورس و اوراق بهادار، امروز شاخص کل هم‌وزن ۲٫۲ درصد افت داشت و به محدوده ۴۲۰ هزار و ۶ واحدی رسید.معامله‌گران در این روز ۴۸۲ هزار و ۴۷۴ معامله به ارزش ۴۵ هزار و ۹۹۳ میلیارد تومان انجام دادند.امروز نمادهای فولاد، شپنا، نوری، شبندر، شپدیس، شستا، وغدیر و شتران بیشترین تاثیر منفی را بر شاخص کل بورس داشتند. همچنین نمادهای بفجر، مبین، فارس، والبر و آسیاتک بیشترین تاثیر مثبت را بر شاخص کل بورس گذاشتند.

شاخص فرابورس منفی شد
در روز دوشنبه شاخص فرابورس با کاهش ۳۶۵ واحدی به محدوده ۲۰ هزار و ۸۵۳ واحد رسید. تعداد معاملات انجام شده در فرابورس نیز ۳۱۶ هزار و ۷۹۶ معامله بود.امروز نمادهای آریا، زاگرس، فغدیر، شگویا، غصینو، صبا و ددانا بیشترین تاثیر منفی و نمادهای کزغال، زقیام، حخزر و حسیر نیز بیشترین تاثیر مثبت را بر شاخص فرابورس گذاشتند.
نمادهای ددانا، تجلی، آریا، زاگرس، کرمان، قچار و مدیریت نیز لقب نمادهای پرتراکنش فرابورس را گرفتند.

آخرین قیمت ۳۳ نماد حداقل سه درصد نسبت به قیمت روز قبل آن‌ها افزایش یافته و ۳۷۳ نماد با کاهش بیش از سه درصدی قیمت همراه بوده‌اند.ارزش کل معاملات خرد بورس و فرابورس نیز در مجموع به حدود چهار هزار و ۷۳۰ میلیارد تومان رسید.در اولین روز معاملاتی هفته نمادهای بفجر، مبین و آسیاتک بیشترین خالص خرید حقیقی‌ها داشتند. از سوی دیگر نمادهای وبملت، فملی و شپنا بیشترین خالص خرید حقوقی‌ها ثبت کردند.