حجم معاملات در تحلیل تکنیکال چیست؟

برای رسیدن به اطلاعات درست باید به دنبال داده های مناسب و تجزیه و تحلیل درست و علمی این داده ها باشیم. بهترین راه رسیدن به داده ها و تحلیل درست این داده ها نیز استفاده از نمودارهای منطقی و علمی می باشد.
منظور از ارزش معاملات در بورس و حجم معاملات در بورس چیست؟
منظور از ارزش معاملات در بورس و حجم معاملات در بورس چیست؟
در این مطلب قصد داریم تا درمورد موارد ذیل توضیحات سودمندی را ارائه کنیم:
۱ – تعداد معاملات چیست؟ همانطور که از نام آن مشخص است، بیانگر تعداد دفعاتی است که سهام مورد معامله یا همان خرید و فروش قرار گرفته است.
۲ – حجم معاملات چیست؟ حجم معاملات در بورس یکی از با اهمیت ترین موضوعات تحلیل تکنیکال می باشد که گاهی از سوی سرمایه گذاران مبتدی مورد چشم پوشی قرار می گیرد و این در حالی است که حجم معاملات در تحلیل های فنی بسیار با اهمیت است و این عمل از سوی مبتدیان بدلیل بی تجربگی و پایین بودن دانش بورسی آنها می باشد لذا برای افزایش علم خود در زمینه بورس می توانید از دو روش اقدام کنید:
در مقاله ۱۰ نکته مهم برای جلوگیری از ضرر در بورس به شما همراهان آموختیم که برای جلوگیری از ضرر باید از روند حرکتی سهام خود آگاه باشیم و خب حجم معاملات در بورس نیز جز یکی از ابزارهای تشخیص روند حرکتی سهام در بورس می باشد. پس به طور کلی می توان گفت حجم معاملات در بورس نشان دهنده تعداد کل خریداران و فروشندگان می باشد و هر زمان حجم معاملات زیاد بود باید بدانید که سهام فعال تر است. هر گونه حرکت نزولی در سطح بحرانی حمایت و مقاومت زمانی معتبر است که حجم معاملات در بورس هم زیاد باشد. حجم معاملاتی باید با خط روند حرکت کند یعنی اینکه اگر قیمت در حال صعود بود باید حجم معاملات نیز در حال صعود باشد.
انواع حجم معاملات در بورس:
اندیکاتور حجم یا volume : این اندیکاتور یکی از ساده ترین و پر استفاده ترین ها در بین سرمایه گذاران تکنیکال می باشد و حجم به صورت میله های سبز (افزایش حجم معاملات) و قرمز (کاهش حجم معاملات) در نمودارها نشان داده می شود. اندیکاتور حجم معاملات بسیار مهم و پرکاربرد است حتما از این اندیکاتور در تحلیل هایتان استفاده کنید.
اندیکاتور حجم متوازن یا OBV: این اندیکاتورها که با محاسبات بسیار سنگینی همراه هستند باید با استفاده از کامپیوتر به محاسبه پرداخت و غالبا در دو حالت ساده و پیچیده می باشند. در محاسبات این اندیکاتور از ترکیب قیمت و حجم معاملات استفاده می شود که در نهایت میزان قدرت تغییر در معاملات را به صورت کاملا دقیق نشان می دهد.
۳ – ارزش معاملات چیست؟ ارزش معاملات بازار را می توانید با مراجعه به سایت tsetmc.com بدست بیاورید. با بررسی عدد ارزش معاملات تا حدودی امکان تخمین زدن میزان حجم نقدینگی حاضر در بازار وجود خواهد داشت. زمانی که ارزش معاملات خالص روزانه بازار بین ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ میلیارد تومان باشد، زمان مناسبی برای سرمایه گذاری است اما این بدان معنا نیست، در روزهایی که بازار تا ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ میلیارد تومان معامله می کند برای سرمایه گذاری مناسب نیست بلکه در بازار های با ارزش معاملات پایین هم امکان نوسان گیری و خلق فرصت مناسب در بازار وجود دارد همچنین ارزش معاملات یکی از راههای مناسب برای تشخیص زمان خرید و فروش سهام میباشد و بههمین خاطر است که بررسی میزان ارزش معاملات در بورس روزانه برای کارشناسان و سرمایه گذارن حرفهای بازار بورس بسیار اهمیت دارد. اما با این حال باید توجه داشت که ارزش پایین معاملات به تنهایی نمیتواند دلیلی برای عدم خرید سهام باشد. اما زمانی که ارزش معاملات بازار بالا می رود این امکان برای همه فراهم می شود که از فرصت های موجود و خریدن سهم و کسب سود استفاده کنند.
۴ – ارزش بازار چیست؟ دورنمایی بلند مدتی از روند سهام ها را برای سرمایهگذار روشن میکند. بنابراین ارزش بازار یکی از معیارهای اصلی در تعیین بزرگی و اعتبار یک بازار و دارایی است و نمیتوان فقط به قیمت اتکا کرد. با بررسی این معیار میتوان تصمیمات بهتری برای سرمایهگذاری گرفت. فرمول محاسبه ارزش بازار یا Market Capitalization:
تعداد سهام کل شرکت * قیمت روز سهم ضرب = ارزش بازار
به مجموع ارزش روز یک شرکت سهامی عام گفته میشود. با افزایش قیمت سهام، ارزش بازار شرکت رشد میکند و با کاهش قیمت سهام نیز ارزش بازار افت می کند و همچنین اگر قیمت سهام یک شرکت ثابت بماند و آن شرکت سهام بیشتری منتشر کند ارزش بازار مجدد افزایش پیدا می کند. این نکته مهم را همیشه در خاطر خود داشته باشید، ممکن است قیمت سهام در بورس، در رقمی بیش از حد گران یا ارزان خرید و فروش شود، در این شرایط ارزش بازار یک شرکت در بازار سهام، نمیتواند نشاندهنده ارزش یک واقعی یک کسب و کار باشد. با استفاده از ارزش بازار میتوان به اطلاعاتی از قبیل موارد ذیل دست یافت:
نمودار حجم معاملات بورس
برای رسیدن به اطلاعات درست باید به دنبال داده های مناسب و تجزیه و تحلیل درست و علمی این داده ها باشیم. بهترین راه رسیدن به داده ها و تحلیل درست این داده ها نیز استفاده از نمودارهای منطقی و علمی می باشد.
نمودار حجم معاملات بورس، می تواند به معامله گران و سرمایه گذاران کمک کند تا بتوانند قوی بودن یا ضعیف بودن روند انجام معاملات را تخمین بزنند. به طور کلی سرمایه گذاران و معامله گران باید برای تصمیم گیری های درست به دنبال کسب اطلاعات و آمارهای درست و به موقع باشند. انواع مختلفی از نمودارها وجود دارند که با توجه به موقعیت مورد نظر می توان نوع خاصی از آن ها را به کار برد. به عنوان مثال نمودارها می توانند برای بازه های زمانی متفاوتی ترسیم شوند. این بازه های زمانی از یک دقیقه تا ماهانه و یا سالانه متغیر می باشند. هم چنین نمودارها می توانند در انواع لگاریتمی و یا ساده به کار برده شوند.
در یک تقسیم بندی کلی می توان سه نوع نمودار را نام برد: نمودار خطی، نمودار میله ای و نمودار کندل شمعی ژاپنی که توضیح مختصری در مورد این سه نوع نمودار بیان خواهیم کرد.
نمودار خطی (Line Chart): این ساده ترین نوع نمودار است که دارای دو محور عمودی و افقی می باشد و از متصل کردن نقاط مشخصی به دست می آید.
نمودار میله ای ( (Bar Chart : این نوع نمودار نسبت به نمودار خطی پیشرفته تر است و اطلاعات بیشتری به دست می دهد. نمودار میله ای از رایج ترین نمودارها در تحلیل تکنیکال می باشد.
نمودار کندل شمعی ژاپنی (Candlestick Chart): در تحلیل های تکنیکال اکثرا از این نوع نمودارها استفاده می شود زیرا اطلاعات کامل تری را ارائه می دهند. هر کندل در این نمودار اجزای مختلفی دارد و تغییرات بازار را به وضوح نشان خواهد داد.
با توجه به نوع نمودار حجم معاملات بورس می توان به راحتی حجم معاملات یا تعداد آن ها را در بازه زمانی خاصی که مد نظر ما است و یا در رنج قیمتی که مشخص کرده ایم، بررسی کنیم. علاوه بر این ها، استفاده درست از نمودارهای استاندارد به سرمایه گذاران کمک خواهد کرد تا احتمال ضرر کردن در معاملات خود را بسیار کمتر کنند و با داد و ستد درست به سود بیشتری برسند. در نمودار حجم معاملات بورس اغلب، حجم معاملات را با ستون های عمودی مشخص می کنند.
اهمیت حجم معاملات سهم چیست؟
قبل از توضیح دادن در مورد چگونگی تحلیل کردن آمار به دست آمده از نمودار حجم معاملات بورس و آموزش اندیکاتور حجم معاملات، توضیح مختصر و ساده ای در مورد معنا و مفهوم حجم معاملات سهم در بازار بورس ضروری به نظر می رسد. حجم معاملات سهم در بورس در توضیحی مختصر به معنای تعداد معاملات انجام شده یک سهم مشخص در بازه زمانی مشخصی است، یعنی تعداد سهامی که در آن واحد زمانی مشخص خرید و فروش می شود. این بازه زمانی می تواند روزانه، هفتگی یا … باشد. توجه به نزولی یا صعودی بودن روند حرکت سهم، سرمایه گذاران و معامله گران را به سمت خرید یا فروش ترغیب می کند. در واقع حجم معاملات میزان نقد شوندگی دارایی ها را مشخص می کند. در یک کلام باید گفت درست است که حجم معاملات و قیمت معاملات با هم در ارتباط هستند و روی هم تأثیر می گذارند اما حجم معاملات از قیمت معاملات مهم تر است و تأثیر بیشتری بر تصمیمات معامله گران می گذارد. اصولا در نمودار حجم معاملات بورس، بالا رفتن حجم معاملات انجام شده را با رنگ سبز مشاهده می کنید و کاهش حجم معاملات سهم را نیز، رنگ قرمز نشان خواهد داد.
در صورتی که در نمودار حجم معاملات بورس، روند سهام صعودی باشد و قیمت نیز در حال افزایش باشد، نشان دهنده اشتیاق خریداران به خرید این سهم است. هم چنین اگر در این نوع نمودار روند به سمت بالا حرکت کند اما حجم به طور پیوسته حرکت نزولی داشته باشد، نشان دهنده این موضوع است که افراد کمتری قصد خرید این سهم را دارند. یکی از نتایجی که می توانیم از این موضوع بگیریم این است که، تا زمانی که حجم فروش در مقیاس بزرگتری نسبت به حجم خرید نیفتاده باشد، تغییری در روند ایجاد نخواهد شد.
چگونگی تحلیل نمودار حجم معاملات بورس
توجه به حجم معاملات انجام شده در بازار بورس راهنمای بسیار مفیدی برای معامله گران می باشد. به همین علت تحلیل درست نمودار حجم معاملات بورس اهمیت زیادی دارد و به وضوح نشان دهنده زمان هایی است که روند حرکت سهم، نزولی و یا صعودی می شود و به سرمایه گذار کمک می کند تا در موقعیت مناسبی وارد سهم شود و یا زمانی که روند حرکت سهم نزولی است از ورود به آن جلوگیری می کند.
مفاهیم حجم فروش وحجم خرید در تحلیل حجم معاملات سهم در بازار بورس، دو مفهوم کلیدی به حساب می آیند. در نمودار حجم معاملات بورس، حجم معاملات پایین این موضوع را نشان می دهد که معامله گران و سرمایه گذاران تمایل زیادی به انجام داد و ستد و معامله در این بازار ندارند. در حالی که حجم معاملات بالا نشان گر این موضوع است که احتمال شروع یک روند تازه وجود خواهد داشت. در این نوع نمودارها، افزایش حجم معاملات بیانگر این است که احتمال تغییر کردن روند سهم وجود دارد.
اینکه برای خرید یا فروش سهم فقط به تغییرات حجم معاملات انجام شده آن سهم توجه کنید اشتباهی است که خیلی از معامله گران تازه وارد به بازار بورس انجام می دهند. برای اتخاذ تصمیم درست و انتخاب بهترین زمان برای وارد شدن یا خارج شدن از یک سهم باید به طور هم زمان هم حجم معاملات آن سهم را در نظر بگیرید و هم وضعیت قیمت معاملات را مورد بررسی قرار دهید. زمانی که در نمودار حجم معاملات بورس، حجم معاملات انجام شده در حال افزایش است و در همان حال قیمت ها نیز افزایش می یابند، می توانیم نمودار را این طور تحلیل کنیم که روند حرکت سهم صعودی است.
اما اگر در نمودار، حجم معاملات انجام شده در حال کاهش باشد و در عین حال قیمت ها در حال افزایش باشند، نشان دهنده نزولی شدن روند سهم می باشد. یک اشتباه رایج دیگر در بین معامله گران تازه کار این است که آن ها به اهمیت بررسی حجم معاملات پی برده اند اما در این بررسی ها بازه زمانی را مشخص نمی کنند یا اینکه بازه های زمانی بسیار طولانی را در نظر می گیرند که سبب می شود تا بررسی حجم معاملات در این بازه های زمانی طولانی برای تصمیم گیری آن ها فایده ای نداشته باشد.
بهترین بازه های زمانی که در نمودار حجم معاملات بورس می توانند به شما کمک کنند تا به موقع از سهمی خارج شوید یا اینکه در زمان درست به سهمی وارد حجم معاملات در تحلیل تکنیکال چیست؟ شوید، بازه های زمانی یک روزه و نهایتا یک هفته ای می باشد. علت این موضوع نیز این است که احتمال تغییر ناگهانی و یک روزه حجم معاملات یک سهم بسیار زیاد است و ممکن است حجم معاملات به طور ناگهانی بسیار بالا برود و یا اینکه به طرز عجیبی افت کند.
یک نکته مهم که در تحلیل حجم معاملات باید به خاطر بسپارید این موضوع است که، حجم معاملاتی که اخیرا انجام شده است را بررسی کنید تا نتیجه ای که به دست می آورید معتبر باشد. تحلیل و بررسی حجم معاملات گذشته به شما کمکی نخواهد کرد.
منظور از حجم خرید و حجم فروش در تحلیل حجم معاملات
همان طور که گفته شد، حجم خرید (buying volume) و حجم فروش (selling volume) از مفاهیم کلیدی در بررسی نمودار حجم معاملات بورس می باشند. زمانی که تقاضا برای خرید یک سهم زیاد باشد، قیمت بالاتر می رود و در این صورت این جمله شنیده می شود که خریداران کنترل بازار را در دست گرفته اند. و بالعکس زمانی می گویند بازار در کنترل فروشندگان است که قیمت معامله سهم پایین می رود یعنی در این صورت عرضه سهم بیشتر از تقاضای خریداران برای آن سهم بوده است.
قیمت پیشنهادی یا تقاضا، بالاترین قیمتی است که توسط خریداران به بازار ارسال شده است. از آن سو، قیمتی که فروشنده به بازار ارسال می کند نشان دهنده پایین ترین قیمتی است که فروشنده ها حاضر می شوند سهامشان را در آن قیمت به فروش برسانند. زمانی متوجه می شویم که تقاضا برای خرید سهمی مشخص در بازار بورس وجود دارد که خریدار، سهام را با قیمتی که فروشنده پیشنهاد می دهد خریداری کند. در این صورت حجم معامله در معیار حجم خرید گنجانده می شود. اما حجم فروش حجم معاملاتی را که در قیمت تقاضا انجام شده است را نشان می دهد. اصولا حجم معاملات را در پایین نمودار قیمت سهم می توانید مشاهده کنید.
حجم میانگین نیز مفهوم دیگر است که بسیار مورد توجه معامله گران قرار می گیرد. منظور از حجم میانگین (average volume)، تعداد معاملات و داد و ستد های انجام شده یک سهم در یک روز عادی است. علت توجه به حجم میانگین نیز این است که در برخی روزها حجم معاملات بسیار بالا است و بعضی روزها نیز هستند که حجم معاملات انجام شده در آن ها بسیار پایین تر از روزهای عادی است. با توجه به حجم میانگین می توانیم حجم پایین تر از حجم میانگین را عدم علاقه یا علاقه کمتر به آن سهم برداشت کنیم. در صورتی که حجم میانگین بالا ( بالاتر از حجم معمول یک روز ) نشان دهنده تمایل سهام داران به آن سهم است.
در صورتی که بیشتر حجم معاملات در قیمت فروش (Ask price)، یعنی قیمتی که فروشنده ارائه می دهد انجام شود نشان دهنده این است که خریداران به این سهم علاقه دارند و می خواهند زودتر این سهم را خریداری کنند و اعتقاد دارند که قیمت این سهم افزایش می یابد.
اما در صورتی که بیشتر معاملات انجام شده در قمیت خرید (Bid price)، یعنی قیمتی که خریداران ارائه می دهند انجام شود، قیمت آن سهم کاهش می یابد. این گونه معاملات نشان دهنده این موضوع هسنتد که دارندگان این سهم می خواهند زودتر سهم خود را بفروشند و تمایلی به نگهداری آن ندارند.
منظور از پولبک ها در تحلیل نمودار حجم معاملات بورس
ابتدا نیاز است که توضیح مختصری در مورد مفهوم پولبک ارائه دهیم. پولبک به حالتی گفته می شود که قیمت سهم برای بار آخر به محدوده ای که قبلا در آن بوده است بر می گردد. بوسه خداحافظی نیز اصطلاحی است که برای پولبک ها به کار می برند. به طور واضح تر زمانی را در نظر بگیرید که قیمت مدت های زیادی بالای خط روند بوده است و حالا بعد از مدت ها موفق به شکستن خط روند می شود و خلاف جهت روند شروع به حرکت می کند، به این حالت، پولبک گفته می شود. لازم به ذکر است که رشد قیمت در مسیر روند به معنای رشد قیمت در یک روند صعودی و یا افت قیمت در یک روند نزولی می باشد. در ضمن پایان یک روند نیز به زمانی گفته می شود که یک افزایش شدید در حجم داشته باشیم مثلا زمانی که حجم معاملات پنج تا ده برابر بیشتر از حجم میانگین باشد.
حجم معاملات در بورس چیست؟
یکی از سوالات رایج در تابلوخوانی و تحلیل حجم معاملات در بورس چیست؟ می باشد.
حجم معاملات عبارت است از تعداد سهام یک اوراق بهادار معامله شده در یک بازه زمانی معین.
بهطورکلی اوراق بهادار با حجم روزانه بیشتر، نسبت به دیگر اوراق بهادار نقدشوندگی بیشتری دارند.
حجم معاملات یک شاخص مهم در تجزیهوتحلیل تکنیکال است که نهتنها در بورس و بازار سهام بلکه در فارکس و بازار ارزهای دیجیتال نیز کاربرد دارد. به همین خاطر در این مقاله سعی شده است همه چیز درباره حجم معاملات را شرح دهیم و علاوه بر توضیح مفهوم حجم معاملات در بورس، نحوه محاسبه حجم معاملات را هم توضیح دهیم.
حجم معاملات چیست؟
حجم معاملات، مقدار دارایی یا اوراق بهاداری است که در مدتزمان معینی، اغلب در طول یک روز تغییر میکند.
حجم یک شاخص است که به معنی تعداد کل سهامی است که در طول روز یا در یک بازه زمانی خاص معامله (خواه خریداری یا فروخته) انجام شده است.
بنابراین، اگر سهام به طور فعال در بازار سهام معامله میشود، حجم آن سهم زیاد است و اگر سهام کمتر معامله شوند، حجم کم است.
حجم معاملات را میتوان برای انواع مختلفی از ابزارهای مالی مانند سهام، مشتقات، اوراق قرضه و انواع کالاها تعیین کرد.
حجم معاملات توسط بورس برای هر جلسه معاملاتی در بازار سهام و روی تابلو منتشر میشود و به سرمایهگذاران کمک میکند تا روندها و الگوهای بازار سهام را تجزیهوتحلیل کنند.
حجم معاملات را از کجا پیدا کنیم؟
همه بورسهای اوراق بهادار، حجم معاملات تمام سهام موجود در بازار را منتشر میکنند؛ بنابراین، بهراحتی در بازار قابلدسترسی است. سرمایهگذار میتواند بهراحتی اطلاعات مربوط به حجم یک سهم خاص در بازار سهام را بدست آورد.
چندین روش دیگر برای یافتن حجم معاملات وجود دارد و بهراحتی میتوانید آنها را در اخبار سایت سازمان بورس یا دیگر سایتهایی که اطلاعات مربوط به بازار سهام را منتشر میکنند، مشاهده کنید.
سرمایهگذاران همچنین میتوانند اطلاعات حجم معاملات را از طریق بسترهای سرمایهگذاری (پلت فرم معاملاتی) خود بررسی کنند.
حجم حجم معاملات در تحلیل تکنیکال چیست؟ معاملات سهام طبق کادر مشخص شده در تصویر، بهصورت روزانه در سایت tsetmc.com قابلمشاهده است. برای مشاهده حجم معاملات در روز و بازههای معاملاتی قبل، از نمودار سهم استفاده کنید.
بسیاری از پلتفرمهای سرمایهگذاری از نمودارهای شمعی برای نشاندادن حجم سهام خاص برای یک بازه زمانی خاص استفاده میکنند. در این نمودار، رنگ سبز حجم خرید را نشان میدهد و رنگ قرمز حجم فروش را نشان میدهد. یا رنگ سفید جایگزین رنگ سبز و رنگ مشکی جایگزین رنگ قرمز می تواند باشد.
نحوه محاسبه حجم معاملات باتوجه به اندیکاتورهای حجم ((volume امکان پذیر است. در کنار استفاده از اندیکاتور، استفاده از الگوهای معاملاتی چون سقف یا کف دو قلو، پرچم، مثلث، سرو شانه نیز می توانند برای تائید روند سهم مورد استفاده قرار گیرد.
در بازار فارکس نیز نحوه محاسبه حجم معاملات طبق فرمول زیر محاسبه می شود:
Lots = ( Equity*Risk(%) ) / ( Stop Loss (pip)*P.V )
چندین نمودار حجمی دیگر نیز وجود دارد که به دوره زمانی بستگی دارد. به این معنی که نمودارهای ساعتی، روزانه، ماهانه نیز حجم را نشان میدهند.
حجم سهام چه چیزی را نشان میدهد؟
اگر حجم عظیمی از یک سهم خاص وجود داشته باشد، به این معنی است که چندین فعالیت در اطراف آن سهم اتفاق میافتد (چه خرید و چه فروش). این فعالیت میتواند منجر به مثبت و منفی شدن سهم شود.
حجم معاملات برای معامله گران کوتاهمدتی یا نوسان گیر، در روز مفید تلقی میشود و حجم زیاد تعداد سهام معامله شده در بازار سهام میتواند سیگنالی را به سرمایهگذاران دهد.
نقدینگی به این معناست که سرمایهگذار میتواند بهراحتی پول خود را با فروش سهم برگرداند. وقتی حجم بالایی در بازار وجود دارد، به این معنی است که فروشندگان و خریداران بیشتری در بازار وجود دارند.
وقتی سرمایهگذاران نسبت به جهت حرکت بازار سهام دچار تردید میشوند، حجم معاملات افزایش مییابد که اغلب باعث میشود اوراق بهادار بیشتری معامله شوند.
افزایش حجم معاملات به معنای افزایش ریسک و افزایش بازدهی نیز هست. زیرا همانطور که با داشتن تعداد بیشتری دارایی، ریسک سرمایهگذاریمان هم بالاتر میرود، با افزایش حجم معاملات، ریسک بازار نیز افزایش مییابد.
حجم و قیمت چگونه مرتبط یا غیرمرتبط هستند؟
اگر افزایش ناگهانی حجم معاملات در یک سهم خاص به حدی کافی زیاد باشد، تأثیر زیادی بر قیمت سهام دارد. حجم بالا همیشه دلیل اصلی صعود سهام نیست بلکه چندین دلیل دیگر هست که بر قیمت سهام تأثیر میگذارد.
البته گاهی افزایش ناگهانی حجم معاملات میتواند نشانه ورود پول هوشمند باشد، به همین خاطر توجه به تابلو سهام نیز مهم است.
حجم معاملات به سرمایهگذاران کمک میکند تا وجود یکروند واحد را تأیید کنند و هنگامی که افزایش حجم با افزایش قیمت با هم دیده میشود، بهعنوان یک شاخص مفید عمل میکند.
در شرایط مختلف بین شرایط بازار و قیمت سهام حالتهای مختلفی وجود دارد. بهطورکلی زمانی که حجم تقاضا در بازار یا در سهمی مشخص کاهش مییابد به طور مقطعی میتواند منجر به افت قیمت هم شود. کاهش حجم معاملات، نوسانات قیمتی را زیاد میکند.
مثلاً:
- اگر قیمت یک سهم خاص همراه با حجم سهام کاهش یابد، به این معنی است که روند نزولی در حجم سهام وجود دارد.
- اگر حجم سهام در حال افزایش است و بازارهای سهام نیز در حال افزایش هستند، این بدان معناست که یکروند صعودی در حجم سهام وجود دارد.
- همیشه افزایش و کاهش قیمت در کنار افزایش و کاهش حجم معاملات بهعنوان سیگنال تشخیص داده نمیشود بلکه گاهی بهعنوان فریب سرمایهگذاران خواهد بود.
چگونه از حجم معاملات سهم سیگنال بگیریم؟
بر هیچکس پوشیده نیست که تغییر قیمت بستگی به تغییر نسبت عرضه و تقاضا دارد. اگر خریداران بر بازار مسلط شوند، قیمت بالا میرود و برعکس.
معمولاً تحلیلگران سیگنال را از ابزارهای تحلیلی کسب میکنند اما حجم معاملات نیز از جمله عواملی است که میتواند بهعنوان سیگنال استفاده شود.
- زمانی که روند سهم صعودی است، افزایش حجم معاملات به معنای ورود سهامداران است که سیگنالی برای ورود به بازار یا سهم محسوب میشود.
- درصورتیکه روند سهم نزولی است، حجم بالای معاملات به معنای ادامه ریزش خواهد بود
در نتیجه توجه به خطوط روند در کنار حجم معاملات، از اصول مهم است که بهعنوان سیگنال ورود به سهم یا ادامه سرمایهگذاری یا خروج از آن به سرمایهگذاران کمک خواهد کرد.
سیگنال گرفتن از بازار یعنی بررسی شاخصها و فرصتهای سرمایهگذاری چه برای خرید یا فروش.
افزایش سهام زمانی که با افزایش قیمت همراه باشد میتواند نشانه روند صعودی باشد.
حجم معاملات در تجزیهوتحلیل تکنیکال
برخی از سرمایهگذاران برای تصمیمگیری در مورد زمان خرید سهام، در تجزیهوتحلیل تکنیکال از استراتژی مبتنی بر قیمت سهام استفاده میکنند. تحلیلگران تکنیکال در درجه اول به دنبال نقاط قیمت ورود و خروج هستند. سطوح حجم مهم هستند زیرا سرنخهایی را در مورد بهترین نقاط ورود و خروج ارائه میدهند.
حجم معاملات یک شاخص مهم در تجزیهوتحلیل تکنیکال است زیرا از آن برای اندازهگیری اهمیت نسبی هر حرکت بازار استفاده میشود.
حجم یکی از مهمترین معیارهای امنیت برای معامله گران و تحلیلگران تکنیکال است. وقتی فعالیت خریداران و فروشندگان در بازار زیاد میشود، به این معنی است که در بازار حجم بالایی وجود دارد.
تحلیلگران از نمودارهای میلهای برای تعیین سطوح حجم استفاده میکنند. نمودارهای میلهای نیز تشخیص روندهای حجم را آسانتر میکند. وقتی میلههای نمودار میلهای بالاتر از حد متوسط هستند، نشانه حجم یا قدرت بالا در قیمت خاص بازار است.
با بررسی نمودارهای میلهای، تحلیلگران میتوانند از حجم بهعنوان راهی برای تأیید حرکت قیمت استفاده کنند. اگر حجم با افزایش یا کاهش قیمت افزایش یابد، حرکت قیمتی باقدرت محسوب میشود.
- اگر معامله گران بخواهند برگشت را در سطح حمایت (یا کف) تأیید کنند، به دنبال حجم خرید بالا هستند. برعکس، اگر معامله گران به دنبال تأیید شکست سطح حمایت هستند، به دنبال حجم کم خریداران هستند.
- اگر معامله گران میخواهند وارسی را در سطح مقاومت (یا سقف) تأیید کنند، به دنبال حجم فروش بالا هستند. برعکس، اگر معامله گران به دنبال تأیید شکست سطح مقاومت هستند، به دنبال حجم بالایی از خریداران هستند.
نتیجهگیری
در این محتوا به طور کامل به سوال حجم معاملات در بورس چیست؟ پاسخ دادیم و اینگونه حجم معاملات را تعریف کردیم که: به معنای تعداد کل سهامی است که خریدوفروش میشوند. بااینحال، میتوان آن را بر اساس نوع اوراق بهادار معامله شده در یک روز معاملاتی تعیین کرد. حجم معامله بر اساس قراردادهای آتی، اوراق قرضه، سهام و چند کالای دیگر اندازهگیری میشود.
هرگاه با افزایش حجم معاملات، تقاضا برای خرید زیاد شد نشان دهنده تمایل به صعود است و بالعکش هرگاه افزایش حجم معاملات با تقاضای بیشتر برا فروش همراه شد، نشانه روند نزولی است.
حجم سهام نشان میدهد که فعالیت موقعیت خود را در بازار سهام به دست آورید؛ بنابراین، چه یک سرمایهگذار سهم بخرد یا بفروشد، تمام فعالیتها در حجم معاملات ثبت میشود.
تاثیر حجم معاملات و زمان در تحلیل تکنیکال
حجم، عبارت است از تعداد معاملات خرید و فروشی که در یک بازه زمانی (مثلا یک روز کاری) انجام می شود. به دلیل اینکه ممکن است گاهی حتی الگوهای معتبر و قابل اطمینان نیز به درستی عمل ننمایند، حجم معاملات می تواند به عنوان ابزار دیگری برای تشخیص و تایید آنچه که در بازار و به صورت ویژه در الگوی مورد نظر اتفاق می افتد، بکار گرفته شود؛ به عبارت دیگر از حجم معاملات می توان جهت تصدیق و یا مردود دانستن الگوهای مختلف بازار استفاده نمود (شکل).
شکل 1. در این نمودار با بررسی رفتار حجم تشکیل الگوی سر و شانه تأیید شده است.
اعتقاد بر این است که حجم می بایست در جهت قیمت افزایش پیدا کند. اگر روند غالب قیمت به طرف بالاست، حجم می بایست در حرکات مثبت سنگین تر (بیشتر) و در حرکات منفی سبک تر (کمتر) باشد و بالعکس در روند نزولی حجم می بایست در ریزش سنگین تر (بيشتر) و در رویش سبک تر (کمتر) باشد.
شکل 2: در یک روند صعودی حجم در هنگام رویش افزایش و در هنگام ریزش کاهش می یابد.
این قضیه از نگاه عقل و منطق نیز صحیح به نظر می رسد چون در روند صعودی، تعداد خریداران می بایست بیشتر از تعداد فروشندگان و در روند نزولی، تعداد فروشندگان بیشتر از تعداد خریداران باشد. اما اگر حجم در جهت قیمت افزایش نیابد این می تواند اخطاری باشد مبنی بر اینکه روند، قوت و رمق خود را از دست داده و ممکن است به زودی تثبیت قیمت یا شاید یک بازگشت قیمت اتفاق بیافتد. برای مثال اگر در یک روند صعودی همزمان با افزایش قیمت، حجم معاملات شروع به کم شدن کند لیكن در انتهای موضعی قیمت حجم افزایش یابد (در مقایسه با حجم معاملات در زمان افزایش قیمت ) می توان این موضوع را زنگ خطری مبنی بر کمرنگ شدن قدرت خریداران و قوی تر شدن جناح فروشندگان دانست؛ یعنی اخطار تضعیف روند و یا حتی بازگشت آن.
عکس این حالت نیز در روند نزولی قیمت درست است. اگر حجم معاملات در هنگام نزول قیمت (که در اثر فروش های عمده به وجود می آیند) شروع به کم شدن کند و معاملات بیشتری روی رالی ها اتفاق بیافتد، نشانگر این است که روند قیمت مورد تردید واقع شده و خریداران شروع به مطرح کردن نقش خود کرده اند. در جدول زیر حالات مختلف رفتار قیمت و حجم را مشاهده می نمایید:
حالات مختلف رفتار قیمت و حجم
به طور کلی حالتی که نشانگرهای تکنیکال مانند حجم معاملات در جهت عکس قیمت حرکت می کند، واگرایی نامیده می شود (شکل 3). این موضوع یکی از دلایلی است که حجم در زمان تردید و بی تصمیمی بازار تمایل به کم شدن دارد. در زمان حرکات فرعی بازار، اغلب معامله گران از خرید و فروش خودداری می کنند و ترجیح می دهند منتظر بمانند تا در صورت تشخیص یک روند نزولی در آینده سهم، هر چه زودتر با فروش، از آن موقعیت فرار کنند. به غیر از این موضوع که در مواقع بی تصمیمی بازار معمولا حجم معاملات کم می شود، بررسی حجم معاملات در دوران بی تصمیمی می تواند نشانه هایی از روند آتی قیمت باشد؛ به این صورت که با مقایسه قدرت خریداران و فروشندگان می توان غلبه یک گروه بر دیگری را حدس زد. مشاهده اینکه آیا در روزهای مثبت حجم سنگین تری وجود دارد یا در روزهای منفی، می تواند برای موضع گیری در دوره حرکت نوسانی قیمت (و یا حتی شکل گیری الگوی آینده) مناسب باشد. منظور این است که اگر حجم معاملات بیشتری در روزهای مثبت وجود داشته باشد (نسبت به روزهای منفی)، احتمالا خریداران جدی تر هستند و وضعیت محتمل برای آینده بازار یک صعود به سمت بالا است. عکس این موضوع نیز درست است. اگر حجم در روزهای منفی سنگین تر است، بازار حجم معاملات در تحلیل تکنیکال چیست؟ با احتمال بیشتری به سمت پایین سقوط می کند.
شکل 3: واگرایی بین قیمت و حجم موجب شکست خط روند شده است.
با توجه به مطالب بالا، حجم در اغلب اوقات می تواند نشانه واضحی از بازگشت های بالقوه را فراهم سازد، مخصوصا زمانی که به عنوان یکی از محاسبات نواحی حمایت و مقاومت در نظر گرفته شود. مهم ترین مفهوم حجم در نواحی بازگشتی این است که به دنبال یک حداکثر آن باشیم. زمانی که یک میله حجمی بسیار بزرگ را مشاهده کردیم، چه در هنگام صعود قیمت و چه در هنگام نزول قیمت، بایستی فرض کنیم که قیمت دچار خستگی و بی رمقی شده است. البته به این نکته توجه کنید که بازگشت نیز بایستی در نزدیکی این نقطه خستگی رخ دهد. گرچه تشکیل یک میله حجمی بلند در ناحیه بازگشتی، همیشه موجب بازگشت نمی شود لیکن وجودش در این ناحیه، احتمال تغییر روند را افزایش می دهد. در نتیجه آگاهی در مورد چنین پدیده ای از اهمیت ویژه ای برخوردار است چرا که آن مهم ترین و جدی ترین نشانه بازگشت قیمت محسوب می شود.
نقش مؤلفه زمان در تحلیل تکنیکال
بسیاری از مفاهیم تحلیل تکنیکال روی تغییرات قیمت نسبت به زمان تمرکز دارند. به تأثیر زمان در نمودار های زیر توجه کنید: هر کدام از این دو نمودار افزایش قیمت سهم از ۲۵ تا حدود ۴۵ دلار را نشان می دهد. شکل نخست افزایش پیوسته قیمت سهام شرکت Merck در یک دوره ۱۲ ماهه را نشان می دهد. این نمودار نشان می دهد که سهامداران دائما از حرکت صعودی ارزش سهم اطمینان داشته اند.
سهام شرکت Disney
همان گونه که در شکل دوم مشاهده می کنید قیمت سهام شرکت Disney هم از حدود ۲۵ تا ۴۵ دلار حرکت کرده است، ولی این رشد در دو مرحله اتفاق افتاده است. این نشان می دهد که در دو وضعیت ویژه، سرمایه گذارها باور کرده اند که قیمت سهم باید به بالا حرکت کند. ولی به دنبال رشد اول، یک بازه زمانی باید بگذرد تا سرمایه گذارها قیمت جدید را باور کنند و آنگاه سهم آماده حرکت صعودی بعدی شود.
توقف موقتی بعد از رشد سریع اول در قیمت Disney یک اتفاق عادی محسوب می شود، چرا که مردم با پذیرش آنی قیمت جدید مشکل دارند، ولی پس از گذشت زمان آن را می پذیرند. سهمی که روزی گران قیمت به نظر می رسید، امکان دارد یک روز به واسطه تغییرات تدریجی در انتظارات سهامداران، ارزان به نظر بیاید . یکی از مزیت های جالب نمودارهای نقطه و رقم نیز همین مطلب است، زیرا این نمودارها گذر زمان را به طور کلی نادیده می گیرند و فقط تغییر در قیمت را نشان می دهند.
منبع: کتاب مرجع کامل تحلیل تکنیکال در بازارهای سرمایه نوشته دکتر علی محمدی
آشنایی با مفاهیم (تعداد معاملات، ارزش معاملات و حجم معاملات) در بورس و نگاهی به آمار آن ها
یکی از کاربردی ترین نکات آماری برای تجزیه و تحلیل ها در بازار بورس مربوط به تعداد معاملات و حجم معاملات است که در تحلیل های بازار، کاربرد بسیار زیادی نیز دارند. به همین بهانه قرار است تا برای شما در مورد این فاکتورها نکات بسیار مهمی را بازگو کنیم. پس با ما همراه باشید تا بیشتر با این مفاهیم آشنا شویم.
آشنایی با مفاهیم (تعداد معاملات، ارزش معاملات و حجم معاملات) در بورس و نگاهی به آمار آن ها
آشنایی با مفاهیم (تعداد معاملات، ارزش معاملات و حجم معاملات) در بورس
بازار بورس این روزها بسیار پررونق و پر از موقعیت های بسیار خوب برای پیشرفت و کسب سود است. همان طور که می دانید هر بازاری ویژگی های خاص خود را دارد که هر سرمایه گذاری لازم است در مورد آن ها اطلاعات کاملی را داشته باشد، چرا که آگاهی از نکات مختلف یک تجارت برای سود بردن حداکثری از آن بسیار حیاتی است.
بازار بورس هم مثل هر بازار دیگری دارای میزانی از ریسک است و باید آگاه باشید که میزان علم و اطلاعات ما در مورد این تجارت است که به ما از طریق تجزیه و تحلیل ها کمک می کند تا از این ریسک ها دور بمانیم. یکی از کاربردی ترین نکات آماری برای تجزیه و تحلیل ها در بازار بورس نیز مربوط به تعداد معاملات و حجم معاملات است که در تحلیل های بازار، کاربرد بسیار زیادی نیز دارند. به همین بهانه قرار است تا برای شما در مورد این فاکتورها نکات بسیار مهمی را بازگو کنیم. پس با ما همراه باشید تا بیشتر با این مفاهیم آشنا شویم.
تعداد معاملات در بورس چیست؟
در بازار سرمایه هر روز تعدادی از معاملات بین سهامداران مختلف از شرکت های مختلف انجام می شود و در اثر همین معاملات مقادیر مالی زیادی نیز جابجا می شود. اینجاست که یک مفهوم به نام تعداد معاملات مطرح می شود. تعداد معاملات در بازار بورس در واقع تعداد دفعات انجام یک معامله در یک نماد بورسی خاص را نشان می دهد. با زبان ساده می توان گفت که تعداد معاملات به ما می گوید که یک نماد در یک بازه زمانی مشخص، چه تعدادی معامله در بخش های خرید و فروش داشته است.
فاکتور تعداد معاملات می تواند نشان دهنده ی میزان استقبال سهامداران و سرمایه گذاران مختلف از یک نماد خاص باشد. اما باید توجه داشته باشید این که چه تعدادی از سرمایه گذاران و معامله گران اقدام به معامله برای خرید یا فروش یکسان می کنند، نمی تواند به تنهایی فاکتور قابل استنادی برای تجزیه و تحلیل در مورد یک سهم خاص باشد و در کنار آن باید فاکتور حجم معاملات نیز مورد بررسی قرار بگیرد. یک نکته مهم دیگر در مورد این فاکتور این است که معمولاً تعداد معاملات به صورت روزانه محاسبه می شود. (1)
ارزش معاملات در بورس چیست؟
- ارزش معاملات عبارت است از مجموعه ارزش های تمام معاملات انجام شده بر روی یک سهم خاص .
حالا کافیست که ارزش این دو معامله که روی سهم مورد نظر ما انجام شده اند را با هم جمع بزنیم تا به ارزش معاملاتی سهممان دست پیدا کنیم. در واقع می توان گفت که ارزش معاملاتی سهم مورد نظر ما در روزی که این معاملات در آن انجام شده اند برابر با ۳۰۰۰۰۰۰۰ ریال است.
البته باید این نکته را نیز در نظر داشته باشید که ارزش معاملات روزانه در بازار سهام را می توان در صفحه نخست سایت بورس اوراق بهادار نیز مشاهده کرد.
واحد اندازه گیری ارزش معاملات نیز میلیارد ریال است.به طور کلی می توان گفت که ارزش معاملات بین و این نشان دهنده حجم نقدینگی موجود در بازار است به همین دلیل می تواند یکی از راهکارهای مناسب برای تشخیص زمان خرید و فروش سهام نیز باشد، چرا که تعیین می کند که آیا در یک سهم خاص معاملات به چه صورت بوده است. (2) و (3)
مفهوم حجم معاملات در بورس
در قسمت های قبلی با تعداد و ارزش معاملات آشنا شدیم، حالا وقت آن رسیده تا شما را با مفهوم حجم معاملات نیز آشنا کنیم. برای شروع لازم است بدانید که به میزان و حجم معاملاتی که در مورد یک سهام اتفاق می افتد حجم معاملات می گویند. در واقع حجم معاملات در کنار تعداد معاملات بیانگر میزان ارزش یک معامله است.
تعداد معاملات صرفاً تعداد معامله ها روی یک سهم خاص را در یک بازه ی زمانی نشان می دهد، اما حجم معاملات یک قدم از تعداد معاملات فراتر می رود و میزان پولی معاملات را نیز نشان می دهد؛ به همین دلیل است که در تحلیل های تکنیکال بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. به طور کلی بررسی تغییر در حجم معاملات می تواند به ما در تجزیه و تحلیل بازار کمک بسیاری نماید، چرا که به طور کلی هر چقدر که حجم معاملات در یک سهم بالاتر برود، یکی از این پیام ها به ما منتقل می شود که:
۱ - تمایل کل بازار برای سرمایه گذاری و خرید در نماد مورد نظر بالا رفته است .
۲- فشار برای فروش آن سهم بالاست و بسیاری از سهامداران در حال تلاش برای فروش سهم خودشان هستند. (4) و (5)
انواع حجم معاملات در بازار بورس
۱ . اندیکاتور حجم یا volume
به طور کلی می توان گفت که اندیکاتور حجم یکی از ساده ترین و در عین حال پرکاربردترین انواع اندیکاتورها برای معامله گران تکنیکال است که به سبب ویژگی های خاصش بسیار پرطرفدار است. در این اندیکاتور بسیار پرکاربرد، نمودار ها به صورت میله ای و با رنگ های سبز و قرمز نشان داده می شوند. میله های سبز رنگ در این اندیکاتور نشان دهنده افزایش حجم معاملات در یک بازه زمانی و متعاقباً میله های قرمز نیز نشان دهنده کاهش حجم معاملات در آن بازه زمانی نسبت به روز قبل هستند.
یکی از دلایل دیگری که این اندیکاتور را بسیار پر طرفدار و پر کاربرد کرده است نیز این مورد است که می توان از آن برای بررسی صحت تحلیل ها استفاده نمود. به طور کلی می توان گفت که با این اندیکاتور می توان میزان سود دهی را در معاملات بالا برد و از ریسک ها نیز فرار کرد و خطر برخورد با آن ها را به حداقل رساند.
۲. اندیکاتور حجم متوازن یا OBV
در ابتدا لازم است بدانید که این اندیکاتور دارای دو نوع مختلف است:
برخی از انواع این اندیکاتور دارای محاسبات بسیار سنگین و پیچیده ای هستند و به همین دلیل استفاده از آن ها نیاز به دسترسی به کامپیوتر دارد. به طور کلی این اندیکاتور ها با ترکیب دو ویژگی قیمت و حجم معاملات، میزان قدرت تغییر در معاملات مختلف را نشان می دهند که برای آنالیز و پیش بینی بازار یک امر بسیار حیاتی است. نباید اشاره به این نکته را فراموش کنیم که یکی از ویژگی های استثنایی این اندیکاتور ها این است که به طرز فوق العاده دقیق عمل می کنند.
نکته دیگری که این اندیکاتور ها را بسیار خاص و پرطرفدار کرده است این است که می توان با استفاده از آن ها در تایید یا تثبیت الگوهای نموداری، تصمیمات بسیار خوب و تعیین کننده ای گرفت. لازم به ذکر است که تمامی الگوهای مختلف در نمودار قیمت را می توان با استفاده از اندیکاتور حجم متوازن تایید یا تثبیت کرد.
همانطور که می دانید در الگوهای نموداری، چندین نقطه به عنوان نقاط اساسی وجود دارند که بررسی آن ها می تواند مطالب و اطلاعات بسیار زیادی را به معامله گران انتقال دهد. در این بین بسیاری از معامله گران و متخصصان بازار روی این نکته تاکید دارند که اگر از اندیکاتور های مختلف حجم معاملات برای تایید این نقاط حیاتی روی الگوی نموداری قیمت استفاده نکنیم، تا حد زیادی اطلاعات مهم در مورد این الگوهای اساسی را از دست خواهیم داد. (6)
جایگاه حجم معاملات در تحلیل تکنیکال
همانطور که می دانید یکی از اصلی ترین و مهم ترین موضوعات در مبحث تحلیل تکنیکال، توانایی تشخیص روند است، چرا که تشخیص صحیح روند بازار به ما کمک می کند تا در کوتاه مدت تصمیمات بسیار خوبی را جهت سرمایه گذاری اتخاذ نماییم. بررسی حجم معاملات به ما این قدرت را می دهند تا صحت روند هایی که تشخیص داده ایم را به خوبی بسنجیم. از طرفی اندیکاتورهای حجم نیز در مورد قدرت روندها و تغییر روند ها و اطلاعات بسیار مفیدی را در قالب سیگنال ها می دهند. (7)
به طور کلی و بسیار ساده می توان گفت که ارتباط بین حجم معاملات و روند به این شکل است که:
افزایش حجم معاملات در روز های مثبت یک روند صعودی به خوبی نشان می دهند که روند ادامه دار خواهد بود و به نوعی روند صعودی را تایید می کنند. در طرف مقابل، افزایش حجم در روزهای منفی، یک روند نزولی نیز نشان می دهد که این روند نزولی ادامه دار خواهد بود یا به نوعی روند نزولی توسط اندیکاتور حجم تایید می شود. از طرف دیگر نباید این نکته را فراموش کنید که شکسته شدن نقاط حمایت و یا مقاومت در حجم های معاملات بالا، اعتبار بسیار بیشتری نسبت به حجم های معاملات پایین دارد.
در کنار موارد ذکر شده، از حجم معاملات برای تایید گرفتن از الگوها نیز استفاده می شود؛ با استفاده از این فاکنور می توان گفت که حجم معاملات تعیین می کند که آیا یک الگو از اعتبار لازم برخوردار است یا خیر.
اما نکته بسیار جالبی که در مورد حجم معاملات وجود دارد این است که طبق گفته بسیاری از کارشناسان فعال در بازار سرمایه و بورس، حجم معاملات فاکتوری است که زودتر از قیمت ها تغییر می کند. یعنی هر وقت که تغییری در قیمت ها اتفاق افتاده است، زودتر از این تغییر، در حجم معاملات تغییری رخ داده است!و دقیقاً به همین دلیل است که برای تحلیل گران تکنیکال، مفهوم حجم معاملات دارای ارزش بسیار زیادی است، چرا که استفاده از آن می تواند منجر به پیش بینی صحیح قیمت ها شود و به معامله گران برای استفاده از فرصت های مختلف کسب سود، کمک بسیار زیادی می کند. (8) و (9)
جمع بندی و نتیجه گیری
همان طور که در این مطلب نیز به آن اشاره کردیم، حجم معاملات می تواند برای انجام معاملات کوتاه مدت بسیار مفید و موثر واقع شود. فراموش نکنید که به طور کلی یک سهم باید دارای حجم میانگین معاملات بالایی باشد تا شما توانید به سادگی وارد معامله شوید و یا از آن خارج شوید. این مورد یک فاکنور بسیار اساسی در هنگام نوسان گیری نیز به شمار می آید. به یاد داشته باشید که بهتر است برای تحلیل بازار از نمودار قیمت استفاده نمایید و پس از کار روی قیمت، اندیکاتورهای حجم را هم اضافه کنید تا بتوانید صحت عملکرد خودتان را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهید.