فارکس حلال

جمشید حیدری 2021-02-2

0 527 2 دقایق

حکم شرعی فارکس: نگاهی جامع به فتوای مراجع تقلید درباره معاملات فارکس

فارکس از نظر شرعی

معامله در فارکس در دنیا به هیچ وجه جرم نیست. اما همه بروکرهای فارکس ممکن است آنقدر قانونمند عمل نکنند. در حالیکه تجارت در فارکس غیرقانونی نمی باشد، اما در این بازار مجرمان و فریب کاران بسیار زیادی حضور دارند که در پی فرصت برای کسب سود غیرقانونی از افراد می باشند. از این رو سرمایه گذاران می بایست با دقت و دانش کافی قدم در بزرگترین بازار مالی جهان بگذارند.

اما برای کسانی که در ایران زندگی می کنند باید گفت که فعالیت شرکت های فارکس در ایران در سال 1390 توسط سازمان بورس تهران غیرقانونی اعلام شد که از جمله دلایل آن را خروج سرمایه از کشور، سوءاستفاده کلاهبرداران، شرعی نبودن آن و بسیاری مسائل دیگر عنوان شده است. به همین دلیل درایران تنها صرافی های مجاز اجازه خرید و فروش ارز را دارند.

در ادامه مقاله به موضوع اصلی دیگری یعنی دانستن اینکه آیا معامله در فارکس حرام است یا خیر می پردازیم.

حکم شرعی معامله در فارکس

در معاملات فارکس حکم شرعی برای اسلامی بودن آن می بایست در چارچوب قوانین زیر اعمال شود:

ممانعت از معامله با حساب های بهره ای و عدم پرداخت و دریافت هر نوع نرخ بهره (ربا)

انجام خرید یا فروش بدون هیچ گونه تاخیر و پرداخت هزینه معامله بطور همزمان

ممانعت از تبدیل معامله به قمار

توزیع مناسب ریسک و سود معامله

به دلیل آنکه این قوانین همیشه توسط بانک های غربی و معاملات فارکس رعایت نمی شوند و برای احترام به عقیده و مذهب این افراد، حساب های اسلامی برای انجام معاملات حلال ایجاد شدند. پس در پاسخ به این سوال که آیا معامله در فارکس حرام است، می توان گفت که از طریق ایجاد حساب اسلامی معاملات فارکس حرام نیست و به نقل از عوام اینگونه معاملات فارکس حلاله.

معامله در فارکس از نظر شرعی حلال است یا حرام

با توجه به گسترش معاملات آنلاین در سراسر دنیا و جذب تقریباً یک چهارم جمعیت مسلمان به سمت بازارهای جهانی نظیر فارکس یا بازارهای بورس، می بایست پاسخ درستی برای این سوال پیدا کرد. با توجه به تعریف ساده بازار فارکس نمی توان گزینه ای برخلاف قوانین اصولی اسلام در آن یافت. قابل دسترس بودن این بازار و کسب سود در کوتاهترین زمان ممکن باعث جذب بسیاری از سرمایه گذاران به این بازار می شود.

در نگاه اول، معامله در فارکس تنها خرید یا فروش ارز است، اما مواردی نیز برای بررسی وجود دارند. اگر شما نسبت به خرید یورو در مقابل دلار اقدام کرده و بعد از مدتی که ارزش یورو در مقابل دلار کمتر شده بخواهید آن را بفروشید، این معامله در فارکس حرام نیست. به هنگام انجام معامله فارکس شرعی بودن آن را با اعمال قوانین شریعت و ایجاد حساب اسلامی می توان اعمال کرد. در ادامه نیز به دیدگاه مراجع تقلید در این خصوص پرداخته خواهد شد.

ربا در فارکس

روال استاندارد در فارکس بدین گونه است که پس از بسته شدن معامله چنانچه سرمایه گذار پوزیشن باز داشته باشد و به روز بعد انتقال یاید، از طرف بروکر شامل هزینه سوآپ می شود که می توان آن را به نوعی بهره معامله دانست.

این نرخ بهره درست مانند این است که بروکر از طریق لوریج فارکس به معامله گر وام غیرمستقیم پرداخت کرده باشد و سود این وام نیز به وی پرداخت شود. در حقیقت این مسایل یکی از دلایل حرام بودن حساب های استاندارد و معامله در فارکس از نظر شرعی می باشد. اما در حساب های اسلامی این نوع بهره ها کلاً حذف می شوند.

به این ترتیب که اسلام اجازه قرض گرفتن برای سرمایه گذاری و کسب سود را می دهد به این شرط که همان پول بدون بهره به وام دهنده باز گردانده شود. همچنین بروکر کلیه هزینه ها و کمیسیون معاملات را در همان زمان از معامله گر دریافت می کند که شاید به گفته خیلی ها این همان بهره باشد، اما بسیاری از متخصصان ثابت کرده اند که این پرداخت ها شیوه ای برای تسهیل معاملات معامله گر و به عنوان کمیسیون معاملات می باشد. پس ایجاد یک حساب اسلامی بدون سوآپ در فارکس (بهره شبانه) ربا تلقی نمی شود.

در بعضی از بروکرها هم هزینه سوآپ گرفته میشود و به مشتریان مسلمان هنگام بسته شدن معامله بازگردانده می شود.

ایجاد حساب اسلامی در پلتفرم متاتریدر

پلتفرم های متاتریدر از پرکاربردترین پلتفرم های فارکس در دنیا می باشند که البته متاتریدر5 که به روزترین آن است توسط تیم متخصص بروکر نیکس به معامله گران این بازار ارائه می شود. برای اطلاعات بیشتر نیز می توانید با متخصصان بروکر نیکس تماس حاصل نمایید.

فارکس از نظر شرعی انجام معامله از طریق پلتفرم های متاتریدر فارکس حرام نیست. زیرا این پلتفرم ها تنها ابزاری برای ورود به بازار فارکس تلقی می شوند که مشکل شرعی ندارند. در واقع این بروکر است که می بایست شرایط معاملات شما را به هنگام ایجاد حساب کاربری به گونه ای تعریف کند که مطابق با اصول اسلام و شریعت باشند و پلتفرم نیز اجازه تغییر آن را نخواهد داشت.

آیا سرمایه گذاری پول در فارکس از نظر شرعی حرام است؟

در فارکس حکم شرعی برای سرمایه گذاری این است که چنانچه شروط معامله اسلامی رعایت شود و اگر اعتباری به سرمایه معامله گر داده می شود به عنوان قرض بوده و در مقابل آن سودی دریافت نشود، مشکل شرعی نخواهد داشت. پس اینگونه معاملات فارکس حلاله. اما با این حال دیدگاه اهل سنت در این خصوص متفاوت است.

معاملات فارکس از دیدگاه اهل سنت

معامله در فارکس حلال است یا حرام؟ طبق نظر مراجع تقلید، شرط حرام موجب بطلان معامله می شود یعنی انجام چنین معامله ای حرام خواهد بود. با توجه به این موضوع اگر کارگزاران بازار فارکس از نظر شرعی به هنگام قرارداد با معامله گران شرط هایی خلاف شریعت را مطرح کنند، موجب ابطال معامله شده اند. حال اگر کلیه شرایط معامله به شیوه ای اسلامی رعایت شود و البته هویت کارگزار نیز برای معامله گر مشخص باشد و موجب اغفال وی نشود، از طرفی قوانین کشور اسلامی نیز بابت ورود و خروج سرمایه به این بازار کاملاً رعایت شوند و قراردادهای جانبی نیز مطابق شرع و عرف باشند، این معامله فارکس شرعی جایز خواهد بود. با توجه به گزارش منتشر شده در سایت خبرگزاری رسمی حوزه ، در زیر به نظر بعضی فقها در خصوص معاملات بازار فارکس از نظر شرعی می پردازیم.

حضرت آیت الله خامنه ای فرموده اند که بطور کلی صحت معاملات فارکس از نظر شرعی متوقف بر رعایت ضوابط شرعی و قانونی در ایران است. چون معاملات در یک شرکت بروکری خارج از ایران انجام می گیرد مشکلی ندارد.

حضرت آیت الله مکارم شیرازی نیز فرموده اند با توجه به اینکه بازار فارکس از نظر شرعی شرایط شرعیه معاملات را ندارد جایز نیست.

آیت الله نوری همدانی نیز فرموده اند که معاملات فارکس از نظر شرعی مورد قبول نیست. اما باز هم با توجه به اشکالاتی که معامله در این بازار دارد، افراد هوشمندانه عمل کرده، فریب نخورند و جهات شرعی معاملات را مورد توجه قرار دهند تا انسان دچار معاملات حرام نشود.

آیت خویی نظر بر ورود مسلمانان به تمام بازار را داشته اند و حتما تاکید ایشان بر رعایت کامل موازین شرعی بوده است.

با این حال در بسیاری از کشورهای اسلامی مثلا ترکیه، مالزی، اندونزی، نیجریه، عمان، اردن، امارات متحده غربی و قطر این معاملات کاملا قانونی و شرعی و مورد حمایت کشور مطبوع خودشان نیز است.

سخن پایانی

فارکس از نظر شرعی با توجه به توضیحات فوق، می تواند فوایدی داشته باشد که از آن جمله می توان به عدم پرداخت بهره یا کمیسیون اشاره کرد که بوِیژه در خصوص معاملات جفت ارزهایی که هزینه سوآپ آنها بالاست (جفت ارزهای اگزوتیک) یک مزیت محسوب می شود. اما از طرفی معامله گر در فارکس از نظر شرعی، بخصوص برای پوزیشن های کوتاه مدت بهره مثبت را نیز دریافت نمی کند. حتی گاهی بروکرها ممکن است همانند بانک ها یک هزینه ثابت اداری به ازای حذف بهره از معاملات فارکس از نظر شرعی را برای معامله در نظر بگیرند. به هر حال این شما هستید که می بایست با اطلاع از شرایط کامل نوع حساب، نسبت به بازگشایی آن تصمیم بگیرید.
مشاوران بروکر نیکس همواره پاسخگوی سوالات شما می باشند. شرکت در کلاسهای آموزشی نیکس می تواند راهگشای مسیر شما برای ورود صحیح به بازار جهانی فارکس باشد.

فارکس حلال

بازار فارکس بازاری است که در آن ارزهای مختلف (ریال ،دلار، یورو، پوند،ین،دینار و. ) معامله می شوند. در این بازار یک ارز را توسط ارز دیگری معامله می کنند و کسی که قصد معامله دارد اگر احساس کند که ارزش ارزی در حال افزایش است آن ارز را خریداری می کند و هنگامیکه ارزش آن افزایش یافت به فروش آن می پردازد. و یا ارز گران را فروخته و پس از ارزان شدن مجدداً خریداری می کند و از فارکس حلال این راه سود می برد.

چنین معامله ای از قدیم الایام در بین مردم مرسوم بوده که افراد صاحب سرمایه یا خود به چنین معامله ای اقدام می کردند و یا شخص دیگری را به عنوان وکیل یا عامل خود قرار می دادند و از او می خواستند در مقابل حق العمل معین (اجرت) یا مجاناً چنین معامله ای را برای آنان انجام دهند و سود و زیان از آن صاحب سرمایه است.

چنین معامله از نظر شرعی هیچ اشکالی ندارد زیرا تمام شرایط معامله را دارد و در ضمن آن هم هیچ شرطی که مخالف شرع باشد نشده است. بنا براین شرعاً جایز است.

اما آنچه امروزه به عنوان "بازار فارکس "در اینترنت مطرح است دارای اشکالاتی است که موجب حرمت و عدم جواز این نوع معاملات شده است. بعضی از این اشکالات عبارتند از:

1.بسیاری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند و پایگاه یا وبلاگی به این نام برای خود ایجاد کرده اند دارای هویت مشخصی نیستند و هدف آنها از این کار صرفاً کلاه برداری است و با این شیوه به تطمیع مردم پرداخته و سرمایه آنان را غارت کرده و چون محل معلومی ندارند، مال باخته هیچ راهی برای استیفاء حق خود نخواهد داشت و همه سرمایه خود را از دست خواهد داد.

بخش دیگری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند اگر چه دارای هویت مشخصی هم باشند و در پایگاه اینترنتی معاملات سفارش شده توسط صاحب سرمایه را روز به روز در صفحه مخصوص او نمایش می دهند و او نیز به گمان این که این گزارش واقعی است به آنان اطمینان می کند اما در حقیقت این یک نمایش صوری بیش نبوده و واقعیت ندارد زیرا آنان اموال سرمایه گزار را جای دیگری مثل قاچاق و. سرمایه گذاری کرده اند. این قسم از معاملات فارکس قطعا شرعی نیست زیرا جدای از اشکالات دیگر به شرط سرمایه گذار که صاحب مال است و شرط کرده که سرمایه اش در خرید و فروش ارز به کار گرفته شود عمل نشده است.
بخش دیگری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند اگر چه دارای هویت مشخصی هم باشند و حقیقتاً هم معامله ارز انجام می دهند اما در ضمن قرار داد خود با صاحبان سرمایه شرط هایی مطرح می کنند که آن شرط ها خلاف شرع است (مثل فارکس حلال اینکه شرط می کنند در زمانهایی که معامله ای در کار نیست این سرمایه را به صورت ربوی به بانک یا مؤسسه ای قرض داده و سود دریافت کنند) و موجب بطلان قرار داد می شود زیرا در ضمن آن شرط حرام شده است. بنا براین کار کردن با چنین بازاری نیز حرام است.

بنا بر این معاملات فارکسی که امروزه از طریق اینترنت انجام گیرد اگر تمام شرایط معامله در آن رعایت شود یعنی هم هویت کارگزار احراز شود و هم اطمینان حاصل شود که کارگزار مطابق خواست صاحب سرمایه معاملات را مترتب می‌کند و از جهت قوانین کشوری نیز مقررات ورود و خروج سرمایه رعایت شود و قراردادهای جانبی نیز مشروع باشد، شرعاً فارکس حلال فارکس حلال جایز است.

لازم به تذکر است که بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز دارای معاملات بازار فارکس است و از آنجایی که ضوابط شرعی در آنها رعایت می شود اشکالی ندارد و می توان در آن شرکت کرد.[1]

ضمائم:

پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است: [2]

حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):

صحت معاملات در بازار فارکس متوقف بر رعایت ضوابط شرعی و قانونی است.[3]

حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):

حضرت آیت الله اجازه ورود در چنین معاملاتى را نمی‌دهند.

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):

از آنجایی که معامله در بازار مذکور صوری است و لذا معاملات واقعه در آن صحیح نمی‌باشد.

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):

با توجّه به این‌که فارکس شرایط شرعیّه معاملات را ندارد جایز نیست.

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی):

بازار فارکس و معاملات آن صورت شرعی ندارد.

[1]. گفتکوی تلفنی با حجةالاسلام دکترسید عباس موسویان کارشناس بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.

[2]. استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی و نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.

[3]. بنا به گفته برخی کارشناسان، کارگزاران بازار فارکس دو دسته اند: دسته اول که اکثر مدعیان کارگزاری از این دسته اند، صرفا یک صفحه مجازی در فضای اینترنت تشکیل داده اند و حضور واقعی در بازار ارز ندارند، این گروه پول مشتریان را دریافت و برای اهداف و برنامه های خود استفاده می کنند و فقط یک صفحه اینترنتی برای مشتری اختصاص می دهند که مشتری در آن مشغول معاملات به ظاهر ارزی می شود، بنابراین معاملات انجام شده غیر واقعی و باطل است و موجب ملکیت درآمد حاصله نمی شود. دسته دوم کارگزاران واقعی هستند که حضور واقعی در بازار ارز دارند و با پول مشتری اقدام به خرید و فروش ارز می کنند، که با رعایت ضوابط شرعی و قانونی، فی نفسه اشکال ندارد ولی باید به نکات زیر توجه شود:

1) معاملات باید به صورت واقعی و خرید و فروش ارز باشد، بنابراین اگر کسب درامد براساس پیش بینی نوسانات قیمت ارز فارکس حلال باشد مشروع نیست.

2) معاملات اهرمی، که با اعتبار گرفتن از کارگزار انجام می شود، اگر ماهیت قرض همراه با سود داشته باشد، ربا و حرام است.

نظر مراجع معظم تقلید درباره معامله در بازار فارکس

حوزه/ حجت الاسلام صالحی با تشریح شرایط بازار فارکس و احتمال وجود معاملات صوری، غیرشرعی و ربوی در این بازار به بررسی حکم شرعی فعالیت در فارکس پرداخت.

به گزارش خبرگزاری «حوزه» از اصفهان به نقل از روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان، حجت الاسلام امیر صالحی، کارشناس فقه و مبلغ تخصصی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان به بررسی حکم شرعی معامله و فعالیت در بازار فارکس پرداخت.

وی با بیان اینکه به زبان ساده «فارکس» بورس بین المللی تجارت ارز می باشد، اظهار کرد: بازار فارکس بازاری است که در آن ارزهای مختلف نظیر ریال، دلار، یورو، پوند، ین و دینار معامله می شوند.

این مبلغ تصریح کرد: در این بازار یک ارز را توسط ارز دیگری معامله می کنند و کسی که قصد معامله دارد اگر احساس کند که ارزش ارزی در حال افزایش است فارکس حلال آن ارز را خریداری می کند و هنگامی که ارزش آن افزایش یافت به فروش آن می پردازد و یا ارز گران را فروخته و پس از ارزان شدن مجدداً خریداری می کند و از این راه سود می برد.

اشکالات بازار فارکس

حجت الاسلام صالحی در ادامه خاطرنشان کرد: آنچه امروزه به عنوان «بازار فارکس» در اینترنت مطرح است دارای اشکالاتی است که موجب حرمت و عدم جواز این نوع معاملات شده است، نخستین اشکال این است که بسیاری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند و پایگاه یا وبلاگی به این نام برای خود ایجاد کرده اند دارای هویت مشخصی نیستند و هدف آنها از این کار صرفاً کلاه برداری است و با این شیوه به تطمیع مردم پرداخته و سرمایه آنان را غارت کرده و چون محل معلومی ندارند، مال باخته هیچ راهی برای استیفاء حق خود نخواهد داشت و همه سرمایه خود را از دست خواهد داد.

مبلغ تخصصی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان تصریح کرد: اشکال دیگر بازار فارکس این است که بعضی از سرمایه گذاری های در فضای مجازی یک نمایش صوری بیش نبوده و واقعیت ندارد زیرا آنان اموال سرمایه گذار را جای دیگری مثل قاچاق و نظیر آن سرمایه گذاری کرده اند. این قسم از معاملات فارکس قطعا شرعی نیست زیرا جدای از اشکالات دیگر به شرط سرمایه گذار که صاحب مال است و شرط کرده که سرمایه اش در خرید و فروش ارز به کار گرفته شود عمل نشده است.

شرط حرام معامله را باطل می‌کند

وی ادامه داد: بخش دیگری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند اگر چه دارای هویت مشخصی هم باشند و حقیقتاً هم معامله ارز انجام می دهند اما در ضمن قرار داد خود با صاحبان سرمایه شرط هایی مطرح می کنند که آن شرط ها خلاف شرع است، مثل اینکه شرط می کنند در زمانهایی که معامله ای در کار نیست این سرمایه را به صورت ربوی به بانک یا مؤسسه ای قرض داده و سود دریافت کنند.

حجت الاسلام صالحی با بیان اینکه شرط حرام موجب بطلان معامله می‌شود، اظهار کرد: بنابراین کار کردن با چنین بازاری نیز حرام است، بنابراین معاملات فارکسی که امروزه از طریق اینترنت انجام گیرد اگر تمام شرایط معامله در آن رعایت شود یعنی هم هویت کارگزار احراز شود و هم اطمینان حاصل شود که کارگزار مطابق خواست صاحب سرمایه معاملات را مترتب می‌کند و از جهت قوانین کشوری نیز مقررات ورود و خروج سرمایه رعایت شود و قراردادهای جانبی نیز مشروع باشد، شرعاً جایز است.

نظر مراجع معظم تقلید پیرامون فارکس

این کارشناس فقه و احکام شرعی در ادامه به بررسی فتاوای مراجع معظم تقلید پیرامون بازار فارکس پرداخت و گفت: حضرت آیت الله خامنه‌ای در پاسخ به این سؤال که معامله در بازار فارکس چه حکمی دارد می‌فرمایند: بطور کلی صحت معاملات در بازار فارکس متوقف بر رعایت ضوابط شرعی و قانونی است.

وی در ادامه افزود: بنا به گفته برخی کارشناسان، کارگزاران بازار فارکس دو دسته اند، دسته اول که اکثر مدعیان کارگزاری از این دسته اند، صرفا یک صفحه مجازی در فضای اینترنت تشکیل داده اند و حضور واقعی در بازار ارز ندارند، این گروه پول مشتریان را دریافت و برای اهداف و برنامه‌های خود استفاده می‌کنند و فقط یک صفحه اینترنتی برای مشتری اختصاص می دهند که مشتری در آن مشغول معاملات به ظاهر ارزی می‌شود، بنابراین معاملات انجام شده غیر واقعی و باطل است و موجب ملکیت درآمد حاصله نمی شود.

حجت الاسلام صالحی خاطرنشان کرد: دسته دوم کارگزاران واقعی هستند که حضور واقعی در بازار ارز دارند و با پول مشتری اقدام به خرید و فروش ارز می‌کنند، که با رعایت ضوابط شرعی و قانونی، فی نفسه اشکال ندارد، ولی باید توجه شود که معاملات باید به صورت واقعی و خرید و فروش ارز باشد، بنابراین اگر کسب درآمد براساس پیش بینی نوسانات قیمت ارز باشد مشروع نیست. معاملات اهرمی، که با اعتبار گرفتن از کارگزار انجام می شود، اگر ماهیت قرض همراه با سود داشته باشد، ربا و حرام است.(استفتاء اختصاصی از دفتر مقام معظم رهبری به شمارهr5r9p6k).

مبلغ تخصصی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان تصریح کرد: حضرت آیت الله سیستانی پیرامون بازار فارکس اجازه ورود در چنین معاملاتی را نمی‌دهند، همچنین نظر حضرت آیت الله صافی گلپایگانی در خصوص بازار فارکس این است که از آنجایی که معامله در بازار مذکور صوری است و لذا معاملات واقعه در آن صحیح نمی‌باشد، حضرت آیت الله مکارم شیرازی نیز می‌فرمایند با توجه به این‌که فارکس شرایط شرعیه معاملات را ندارد جایز نیست و حضرت آیت الله نوری همدانی هم فتوا می‌دهند که بازار فارکس و معاملات آن صورت شرعی ندارد.

وی در پایان با تأکید بر ضرورت توجه مقلدان به فتاوای مراجع تقلید خود، اظهار کرد: با توجه به اشکالاتی که بازار فارکس دارد و به آن اشاره شد افراد در ورود به این بازار اینترنتی هوشیارانه عمل کرده و فریب ظاهر بزک کرده آن را نخورند و جهات شرعی آن را مورد توجه قرار داده تا انسان دچار معاملات حرام و باطل نشود.

آیا فارکس حرام است؟

معاملات فارکسی که امروزه از طریق اینترنت انجام گیرد اگر تمام شرایط معامله در آن رعایت شود یعنی هم هویت کارگزار احراز شود و هم اطمینان حاصل شود که کارگزار مطابق خواست صاحب فارکس حلال سرمایه معاملات را مترتب می‌کند و از جهت قوانین کشوری نیز مقررات ورود و خروج سرمایه رعایت شود و قراردادهای جانبی نیز مشروع باشد، شرعاً جایز است.

به گزارش نبض بورس؛ بازار فارکس بازاری است که در آن ارزهای مختلف (ریال ،دلار، یورو، پوند،ین،دینار و. ) معامله می شوند. در این بازار یک ارز را توسط ارز دیگری معامله می کنند و کسی که قصد معامله دارد اگر احساس کند که ارزش ارزی در حال افزایش است آن ارز را خریداری می کند و هنگامیکه ارزش آن افزایش یافت به فروش آن می پردازد. و یا ارز گران را فروخته و پس از ارزان شدن مجدداً خریداری می کند و از این راه سود می برد.

2. بخش دیگری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند اگر چه دارای هویت مشخصی هم باشند و در پایگاه اینترنتی معاملات سفارش شده توسط صاحب سرمایه را روز به روز در صفحه مخصوص او نمایش می دهند و او نیز به گمان این که این گزارش واقعی است به آنان اطمینان می کند اما در حقیقت این یک نمایش صوری بیش نبوده و واقعیت ندارد زیرا آنان اموال سرمایه گزار را جای دیگری مثل قاچاق و. سرمایه گذاری کرده اند. این قسم از معاملات فارکس قطعا شرعی نیست زیرا جدای از اشکالات دیگر به شرط سرمایه گذار که صاحب مال است و شرط کرده که سرمایه اش در خرید و فروش ارز به کار گرفته شود عمل نشده است.

3. بخش دیگری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند اگر چه دارای هویت مشخصی هم باشند و حقیقتاً هم معامله ارز انجام می دهند اما در ضمن قرار داد خود با صاحبان سرمایه شرط هایی مطرح می کنند که آن شرط ها خلاف شرع است (مثل اینکه شرط می کنند در زمانهایی که معامله ای در کار نیست این سرمایه را به صورت ربوی به بانک یا مؤسسه ای قرض داده و سود دریافت کنند) و موجب بطلان قرار داد می شود زیرا در ضمن آن شرط حرام شده است. بنا براین کار کردن با چنین بازاری نیز حرام است.

ضمائم :

مبادله ارزى با ارز دیگر که همجنس هم نیستند چنانچه منع قانونى در میان نباشد اشکال ندارد و سود حاصله نیز حلال است ولى اعتبار دادن کارگزاران به سرمایه معامله‌گر اگر به عنوان قرض دادن به معامله‌گر باشد که قهراً همراه با دریافت سود است، در این صورت چنین معامله‌اى از طرف کارگزار براى معامله‌گر صورت شرعى ندارد.

[2] . استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی و نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.

حکم شرعی فارکس: نگاهی جامع به فتوای مراجع تقلید درباره معاملات فارکس

برای گفتن از حکم شرعی فارکس و نظر مراجع مختلف درباره این بازار بهتر است ابتدا با خود بازار فارکس آشنا شویم و شرایط معامله آن را بهتر درک کنیم. در این صورت می توانیم این شرایط را با نظر اسلام مقایسه کنیم و به نتیجه مشخصی برسیم و در نهایت نگاه مراجع مختلف را در این باره خواهیم دید.

حکم شرعی فارکس: نگاهی جامع به فتوای مراجع تقلید درباره معاملات فارکس

حکم شرعی فارکس

برای گفتن از حکم شرعی فارکس و نظر مراجع مختلف درباره این بازار بهتر است ابتدا با خود بازار فارکس آشنا شویم و شرایط معامله آن را بهتر درک کنیم. در این صورت می توانیم این شرایط را با نظر اسلام مقایسه کنیم و به نتیجه مشخصی برسیم و در نهایت نگاه مراجع مختلف را در این باره خواهیم دید.

بازار فارکس را می توان بزرگ ترین بازار مالی دنیا دانست که تمام مردم دنیا حق حضور در آن را دارند و هیچ محدودیت و قانون محدود کننده خاصی بر آن اعمال نمی شود. این بازار به شکل پایه ای بر اساس خرید و فروش ارز ساخته شده است و نسبت ارزها به یکدیگر این بازار را شکل داده است.

به طور مثال به ازای یک دلار شما می توانید دو یورو داشته باشید و به ازای دو یورو شما می توانید چهار ین به دست بیاورید. این معادلات جذاب و تغییر نسبت ها باعث شده است بازار فارکس تبدیل به بازاری پویا باشد که در آن هم سودهای بسیاری وجود دارد و هم ضررهای غیرقابل تصور می توان از آن داشت. اما به جز ارز، تمام سهام های معتبر دنیا مانند سهام های بازار آمریکا در این بازار قابل خرید و فروش است و شما می توانید به جز این ها، طلا و نفت و . را نیز خرید و فروش کنید.

بازار فارکس را بازار نوین سرمایه داری و بازار بورس را بازار کلاسیک سرمایه داری می نامند. بنابراین عملا بازار فارکس بازاری برای خرید و فروش است که بر اساس ارز پایه گذاری شده است. شما تصور کنید که در میدان فردوسی تهران عده ای به خرید و فروش ارز و دلار مشغول هستند. از آن جایی که نسبت ارز دلار به نسبت ریال بسیار بیشتر است و این نسبت روز به روز بیشتر می شود، از این رو در ایران، دلار تبدیل به یک بازار سرمایه گذاری سنتی شده است.

همین موضوع به شکل گسترده تر آن در بازار فارکس وجود دارد. البته باید در نظر داشت که در بازار فارکس این نسبت ها به شکل قانون مدارتر و همچنین منطقی تری وجود دارد و نمی توان در آن انتظار سودهای سرمایه گذاری دلار در ایران را داشت. اما سوال اصلی اینجاست که بازار فارکس با این شرایط آیا با موازین اسلامی همخوانی دارد یا نه؟ (1)

حکم شرعی فارکس: نگاهی جامع به فتوای مراجع تقلید درباره معاملات فارکس

شرایط خرید و فروش در اسلام

حال نوبت این است که شرایط خرید و فروش را در احکام اسلامی جست و جو کنیم تا بتوانیم حکم شرعی فارکس را بر اساس این شرایط مورد سنجش قرار دهیم.

مهمترین موردی که در خرید و فروش از سمت اسلام مورد اهمیت قرار دارد این است که در این معامله، عدالت از دو طرف رعایت شده باشد. یعنی جنس یا خدمتی به اندازه واقعی آن به فروش رسد و به اندازه واقعی آن هزینه دریافت شود. هر طرفی که این اندازه را رعایت نکند و در پی سود بیشتر اقدام به تغییر این قانون کند معامله از نظر اسلامی باطل است و باید خسارتی پرداخت شود.

مورد مهم دیگر در احکام شرعی خرید و فروش این است که جنس یا خدمت خرید و فروخته شده، باید ضرر جانی و مالی برای فرد ثالث و حتی خود فرد نداشته باشد. به طور مثال شما حق ندارید جنسی را بخرید که با استفاده از آن خودتان را بکشید و یا بخواهید دیگران را تهدید کنید. از این رو این گونه اجناس تحت شرایط خاص و با ضمانت های خاصی خرید و فروش می شود تا بتوان از عدم رسیدن آسیب، مطمئن شد.

مورد مهم دیگر این است که اسلام فارکس حلال فارکس حلال برخی از اجناس را مخصوصا در قسمت خوراکی ها، حرام اعلام کرده است. از این رو خرید و فروش این اجناس به طور کلی ممنوع و حرام است. اجناسی مانند مشروبات الکلی، گوشت های حرام و . از نظر اسلام حرام بوده و هیچ توجیهی برای تجارت آن وجود ندارد.

مورد دیگر این است که در اسلام، ربا حرام است. یعنی بهره کشیدن روی پولی که قرض داده می شود. در این جا اسلام مخالفت خود را با کالا قرار گرفتن پول اعلام می کند و همین موضوع باعث می شود کمی در مورد حکم شرعی فارکس محتاط عمل کنیم و درباره آن شک نماییم. به نظر می رسد در بازار فارکس این پول و سرمایه است که به عنوان کالا مطرح می شود و در دید اول، بازار فارکس می تواند حرام باشد. اما آیا واقعا این چنین است؟ در ادامه بیشتر با این موضوع آشنا خواهیم شد. (2) و (3)

حکم شرعی فارکس: نگاهی جامع به فتوای مراجع تقلید درباره معاملات فارکس

تطبیق حکم شرعی فارکس با احکام اسلامی

همانطور که گفتیم بازار فارکس، بازار تبادل ارز های بین المللی و مطرح دنیا است و از طرفی اسلام با کالا قرار گرفتن پول مخالف است. بنابراین عملا به نظر می آید که حکم شرعی فارکس منفی باشد و آن را منفی بدانیم. اما این واقعیت ماجرا نیست. در داستان ربا و بهره آن، فرد قرض دهنده پول هیچ کاری انجام نمی دهد و این فرد قرض گیرنده است که باید سعی کند علاوه بر اصل پول، سود آن را نیز تامین کند. اما در بازار فارکس داستان اینگونه نیست. در واقع در این بازار یک ارز با ارز دیگر مبادله می شود و به نوعی عملی مانند صرافی صورت می گیرد.

بحث بازار فارکس این جاست که شما با توجه به هوش اقتصادی و تجاری خود می توانید حدس بزنید بجای داشتن دلار می توانید یورو داشته باشید و یورو می تواند سود بیشتری به شما برساند. این جا هیچ طرف در ضرر نخواهد بود. بلکه شما خود را سوار بر بازار اقتصاد کرده اید و بر اساس نمودارها و آمار و جداول مختلف مشخص می کنید تبادل بین کدام دو ارز می تواند برای شما مفید تر و سودآور تر باشد. از این رو عملا می توان گفت که بازار فارکس، ارز را دست مایه سود قرار نمی دهد بلکه این نسبت های بین ارزهاست که سودسازی می کند و باعث می شود که فرد سود یا ضرر داشته باشد.

بنابراین می توان گفت در بازار فارکس چیزی برخلاف موازین شرعی وجود ندارد و نشانه ای نمی توان پیدا کرد که نشان دهد این بازار برخلاف شرع باشد. از این رو حکم شرعی فارکس این است که این بازار حلال است و فعالیت در آن آزاد و هیچ مشکلی از این نظر وجود ندارد. اما با این وجود گاهی در گوشه کنار صفحات مجازی می شنویم که بازار فارکس حرام است و فعالیت در آن جایز نیست.

اولا این گونه افراد و این اخبار با اهداف خاصی منتشر می شوند. زیرا فعالیت در این بازار دست دلالان ارز را در ایران کوتاه می کند و سودآوری همیشگی را برای آن ها ندارد. از طرف دیگر همیشه طرفداران آتشی و تقدس های خشک در طول تاریخ وجود داشته اند. اما از این سخنان نباید اینگونه برداشت شود که بازار فارکس کاملا بی اشکال است. در ادامه به موارد حرام بودن در حکم شرعی فارکس می پردازیم. (2)

حکم شرعی فارکس: نگاهی جامع به فتوای مراجع تقلید درباره معاملات فارکس

در چه شرایطی حکم شرعی فارکس حرام می شود؟

نکته مهمی که مراجع تقلید و به طور کلی اسلام درباره حکم شرعی فارکس ذکر می کند این است که این سرمایه گذاری به شکل آنلاین است و این ارتباط مجازی می تواند زمینه های حرام بسیاری را به وجود بیاورد. به طور مثال کارگزاری های آنلاینی وجود دارند که به نام سرمایه گذاری در فارکس، سرمایه مردم را در بازارهای قاچاق و اسلحه وارد می کنند و از این راه سود حاصله را به مردم بر می گردانند.

در این حالت کاربرد اشتباه از نام فارکس و همچنین سوء استفاده از این بازار، باعث می شود که ضرری به بخشی از جامعه برسد و بر اساس نکته گفته شده در بالا در صورت رسیدن زیان به کسی یا گروهی، آن معامله باطل است.

از طرفی دیگر برخی از این کارگزاری ها به شکل قمار و شانس به این بازار وارد شده اند و این دید را به مشتریان خودشان القا می کنند. از آنجایی که قمار در اسلام حرام است، از این رو می توان گفت که این گونه دید در بازار فارکس نیز حرام است. بنابراین به طور کلی می توان گفت که حکم شرعی فارکس بستگی به نوع کاربری آن دارد. اگر سود حاصل از آن یا نحوه سرمایه گذاری از آن باعث ایجاد مفسده ای شود این بازار حرام می شود.

نکته مهم دیگری که دوباره باید بر آن تاکید کرد این است که در این بین انتخاب کارگزاری مناسب و مطمئن می تواند پاک و سالم بودن سرمایه گذاری شما را تامین کند. آنلاین بودن و همچنین نبود ارتباط مستقیم، پیدا کردن این کارگزاری را سخت تر می کند. اما به هر حال برای کسانی که اسلام و نظرات آن برایشان مهم است، واجب است که در انتخاب کارگزاری، فارغ از مسائل مالی آن دقت داشته باشند.

البته در این مسیر بهتر است ارگان های اسلامی و دولتی وارد شوند و با در نظر فارکس حلال گرفتن شرایط اسلامی، برخی از کارگزاری ها را معرفی کنند تا این بار بزرگ از دوش سرمایه گذار برداشته شود و عملا با اطمینان قلبی بیشتری افراد وارد این بازار پر سود شوند. (2)

حکم شرعی فارکس: نگاهی جامع به فتوای مراجع تقلید درباره معاملات فارکس

برخی از نظرات مراجع تقلید در باب حکم شرعی فارکس

حضرت آیت الله العظمی خامنه ای (مد ظله العالی)

حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی)

حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی)

حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی)

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی)

همانطور که مشاهده می کنید جز رهبر اسلامی ایران که با رعایت شرایطی، رای به جایز بودن بازار فارکس داده است، سایر مراجع چندان به این بازار خوشبین نیستند. یکی از دلایلی هم که خود بانک مرکزی ایران در این بازار حضور دارد را می توان نظر نسبتا مساعد رهبری در این باب دانست. اما به طور کلی یادتان باشد که شما مرجع تقلیدی برای خودتان دارید و فارغ از هر گونه استدلال و دلیل، باید بر مسیر گفته های این مرجع قدم بردارید. (2)

فارکس حلال