انواع شاخص های بورس ایران

شاخص بورس چیست؟

اگر شما هم جزو افرادی هستید که به طور روزانه اخبار اقتصادی را دنبال می‌کنید، احتمالا از قبیل اخبار زیر را زیاد از رسانه‌ها شنیده‌اید. شاخص بورس امروز توانست مقاومت چند ساله‌ی خود را بشکند و رکوردی بی‌سابقه در تاریخ خود ثبت کند. یا پس از گذشت یک روز از انتشار اخبار مرتبط با ویروس کرونا در ایران، شاخص بورس به رالی صعودی خود بازگشت. بعد از شنیدن این اخبار ممکن است اولین سوالی که در ذهن شما شکل بگیرد، این باشد که شاخص بورس چیست؟ چه اطلاعاتی به ما می‌دهد؟

شاخص بورس چیست؟ چه کاربردی دارد؟

شاخص خود به تنهایی نماگری است که سطح عمومی مولفه‌ای خاص را در میان جامعه‌ای معین، مانند تمام یا گروهی از شرکت‌ها نشان می‌دهد. برای مثال شاخص آلودگی هوا میزان آلاینده‌های موجود در هوای یک شهر را نشان می‌دهد.

شاخص بورس نماگری است که سطح عمومی مولفه‌ای خاص مثل قیمت و یا بازده را در میان تمام یا گروهی از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار نشان می‌دهد. در واقع شاخص یک عدد است و بررسی آن به‌تنهایی فایده‌ای ندارد. برای اینکه عدد شاخص قابلیت تحلیل پیدا کند، یک سال به‌عنوان سال پایه در نظر گرفته می‌شود و تمامی اعداد و ارقام در آن سال، به‌عنوان رقم مبنا تعیین می‌گردند. در طی سال‌های بعد، تغییراتی که در قیمت‌ها و یا بازده به‌وجود می‌آیند، نسبت به اعداد و ارقام سال پایه سنجیده می‌شوند. در بورس اوراق بهادار تهران، فروردین سال 1369 به‌عنوان سال مبنا قرار گرفته و عدد 100 نیز به‌عنوان عدد پایه شاخص تعیین شده است.

شاخص بورس چیست؟ شاخص بورس نماگری است که سطح عمومی مولفه‌ای خاص مثل قیمت و یا بازده را در میان تمام یا گروهی از شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران نشان می‌دهد.

شاخص بورس در هر روز یک عدد را نشان می‌دهد، از به هم وصل کردن اعداد، نمودار شاخص شکل می‌گیرد.

شاخص را درصدی بخوانیم یا عددی؟

این روزها در سایت‌های خبری و یا رسانه‌ها، اخباری از قبیل ریزش 15,000 واحدی شاخص و یا رشد 20,000 واحدی آن می‌شنویم. افراد زیادی ادعا می‌کنند که رشد هر روزه شاخص بازار تا این عدد بسیار زیاد بوده و به زودی این حباب خواهد ترکید. اما حقیقت چیست؟ آیا رشد 10,000 واحدی شاخص در این روزها، زیاد است؟

برای بررسی شاخص، بهتر است به‌جای تغییرات عددی، به تغییرات درصدی آن توجه کرد. همین چند سال پیش که شاخص زیر 100,000 واحد بود، رشد 3,000 واحدی آن به طور روزانه، رشد خیلی زیادی محسوب می‌شد، یعنی شاخص در یک روز تقریبا حدود 3% رشد کرده بود. اما الان که شاخص از 500,000 هزار واحد عبور کرده است، رشد 3,000 واحدی آن چندان زیاد نیست و تقریبا معادل 0.6% است.

بنابراین بهتر است برای تغییراتی که در شاخص اتفاق می‌افتد به‌جای عدد از درصد استفاده کنیم. استفاده از درصد به ما کمک می‌کند تا میزان تغییرات شاخص را بهتر درک کنیم و مقایسه صحیح‌تری داشته باشیم.

کاربرد شاخص‌ها

یکی از معیارهای سنجش عملکرد بازارهای مالی، شاخص‌ها هستند. با استفاده از این شاخص‌ها می‌توانید جهت حرکت و میزان تغییرات قیمت‌ها را تشخیص دهید. برای مثال می‌توان فهمید که روند کلی حرکت بازار در آینده صعودی است و یا نزولی.

از مهم‌ترین کاربرد شاخص‌ها این است که می‌شود از آن به‌عنوان مبنایی برای سنجش عملکرد پرتفوی (سبد سهام) خود استفاده کرد. به این صورت که سرمایه‌گذاران می‌توانند بازده پرتفوی خود را با بازده شاخص مقایسه کنند و به نوعی عملکرد خود را در مدیریت سهم‌هایشان مورد ارزیابی قرار دهند.

شاخص‌های بازار وضعیت و عملکرد آتی کل اقتصاد را نیز نشان می‌دهند. همچنین برای پیش‌بینی حرکات آتی قیمت‌ها و تغییرات روند احتمالی، می‌توان به تغییرات شاخص در سال‌های پیش توجه کرد. در مطالعات مالی و اقتصادی نیز افراد برای اندازه‌گیری نرخ‌های بازده بازار و مقایسه بازار بورس با سایر بازارها به مطالعه رفتار شاخص‌ها می‌پردازند.

افرادی که در بورس اوراق بهادار فعالیت می‌کنند معمولا از دو طریق بازده کسب می‌کنند.

1) بازده ناشی از تغییرات قیمت سهام

این بازده، همان بازدهی است که از نوسان قیمت سهام به‌دست می‌آید. این بازده تا زمانی که شما سهمی را دارید و اقدام به فروش آن نکردید، به‌صورتِ سود یا زیان تحقق نیافته در پرتفوی شما نشان داده می‌شود. اما به محض فروش سهم، سود یا زیان شما تحقق پیدا می‌کند.

2) بازده ناشی از سود نقدی دریافتی از شرکت‌ها

شرکت‌ها معمولا بعد از برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه، همه و یا قسمتی از سود خود را بین سهامداران تقسیم می‌کنند که به آن سود تقسیمی یا DPS گفته می‌شود. شرکت‌ها در پی انتشار اخبار مربوط به توزیع سود نقدی، بانک‌هایی را معرفی می‌کنند تا سهامداران به بانک مشخص شده مراجعه کنند. افراد با در دست‌داشتن کد بورسی و کارت شناسایی خود، متناسب با تعداد سهمی که در زمان برگزاری مجمع داشتند، سود نقدی دریافت می‌کنند.

انواع شاخص

شاخص‌ها با توجه به مولفه‌هایی که اندازه‌گیری می‌کنند، نام‌گذاری می‌شوند. برای مثال شاخص قیمت، روند عمومی تغییرات قیمت شرکت‌های تاثیر‌‌گذار بر شاخص را نشان می‌دهد و شاخص بازده نقدی، نشانگر روند عمومی بازده نقدی پرداختی توسط شرکت‌های عضو شاخص است. در ادامه انواع مختف شاخص و مولفه‌های تاثیر‌گذار بر آن‌ها توضیح داده خواهد شد.

شاخص کل بورس چیست؟ چه تفاوتی با شاخص هم ‌وزن دارد؟

یکی از معیارهای مهمی که از طریق تحلیل و بررسی آن می توان از جنبه های مختلفی وضعیت گذشته و اکنون بورس را ارزیابی کرد، انواع شاخص‌های بورسی است. به کمک این شاخص‌ها، حتی از طریق روش‌های نموداری (تحلیل‌های تکنیکالی) می توان روند آینده بورس را نیز پیش بینی کرد. بنابراین همانطور که شاخص کل بورس و دیگر شاخص‌های بورسی (مثل شاخص هم وزن) در تصمیم گیری‌های سرمایه گذاران نقش مهمی دارد، نوسانات آن نیز می تواند برای سرمایه گذاران از اهمیت زیادی برخوردار باشد. با توجه به اهمیت شاخص بورس در این مقاله تصمیم گرفتیم به تمامی جوانب آن بپردازیم. اما در کنار شاخص کل، شاخص دیگری وجود دارد به نام شاخص هم وزن که میتواند بیانگر واقعیت‌های دیگری از بازار باشد. با ما همراه باشید تا به تفاوت‌های شاخص کل بورس و شاخص هم وزن پی ببرید.

تعریف شاخص

شاخص در انگلیسی Index نامیده می شود که یک معیار آماری بوده و نشان دهنده تغییرات در اقتصاد و بازار بورس است. اصطلاح شاخص در بازار سرمایه، مجموعه ای از سهام است که در آن بازار معامله می شود و بیان کننده میانگین تغییرات در قیمت این سهام است. هر شاخص، برای اندازه گیری، روش منحصر به فرد خود را دارد.

در نتیجه اگر قصد مقایسه دو شاخص مختلف را دارید، بهترین روش این است که درصد تغییرات این شاخص ها را در گذشته (نسبت به روز یا ماه قبل) به جای عدد فعلی این شاخص ها مقایسه کنید.

شاخص در بورس

از شاخص کل و یا سایر شاخص ها در بازار بورس می توان در مواردی از جمله ارزیابی عملکرد سهام و یا صندوق های سرمایه گذاری بهره برد.

به عبارت ساده‌تر می توان گفت که شاخص کل بورس، دماسنج بازار سرمایه است. بطور کلی شاخص یک عدد است که برای ارزیابی عملکرد مجموعه ای از متغیرها در یک محدوده زمانی مشخص بکار برده می شود. در بازار بورس هم به دلیل وجود نمادهای مختلف معاملاتی، از شاخص کل می توان برای سنجش تغییرات در قیمت کلیه این نمادها استفاده کرد.

در بازار بورس شاخص های دیگری هم وجود دارند که سهامداران برای تصمیم گیری سرمایه گذاری می توانند از آن ها نیز بهره مند شوند. در انواع شاخص های بورس ایران ادامه به این شاخص ها خواهیم پرداخت. اما بطور کلی، مهمترین شاخص در بورس، همان شاخص کل است. این شاخص، تغییرات کلی قیمت‌های تمامی نمادهای معاملاتی و میانگین افزایش و یا کاهش قیمت سهام را مشخص می کند.

مثلا زمانی که گفته می شود شاخص کل 5% رشد داشته است، به این معناست که میانگین قیمت پایانی سهام‌های بورسی (این به معنی قیمت آخرین معامله نیست) در کلیه شرکت های بورسی (با در نظر گرفتن ارزش معمالات‌شان) با 5% افزایش همراه بوده است.

اگر تفاوت قیمت پایانی و قیمت آخرین معامله را نمیدانید مقاله حجم مبنا را مطالعه کنید.

انواع شاخص‌های بورسی

در بورس تهران، شاخص‌های بورسی مختلفی وجود دارد که سرمایه گذاران می‌توانند با استفاده از آن‌ها تصمیمات درستی برای معاملات خود بگیرند. این شاخص ها عبارتند از:

1- شاخص کل بورس (شاخص کل قیمت)

این شاخص که همان شاخص کل بورس نامیده می شود، به TEPIX نیز شناخته می شود. همان طور که پیش تر گفته شد، بیان کننده میانگین تغییرات قیمتی در کل بازار است. همچنین به طور میانگین افزایش و کاهش قیمت سهام را در بازار بیان می کند. البته توجه داشته باشید که این شاخص با میزان سود نقدی پرداختی به سهامداران متفاوت است.

علاوه بر این، این شاخص به تعداد سهام و میزان سرمایه شرکت‌ها بستگی دارد. یعنی شرکت‌های بزرگ که سهام و معاملات بیشتری دارند نسبت به شرکت های کوچک تر با میزان سرمایه و تعداد سهام کمتر، تأثیر بیشتری بر روی شاخص کل می گذارند. بنابراین به جز قیمت سهام‌های مختلف فاکتورهای دیگری در فرمول محاسبه شاخص کل وجود دارد.

2- شاخص هم‌وزن

تفاوت شاخص هم‌وزن با شاخص کل در این است که در این شاخص، کوچک و بزرگ بودن شرکت مطرح نیست. در نتیجه تاثیراتی که افزایش یا کاهش قیمت سهام این شرکت‌ها بر روی شاخص هم‌وزن می گذارند، یکسان است. در شاخص کل چنانچه بیشتر شرکت ها بازدهی منفی داشته باشند، کافی است چند شرکت بزرگ بازدهی مثبتی داشته باشند تا شاخص کل مثبت شود. در مقابل، شاخص هم‌وزن میزان بازدهی اکثر شرکت ها را بیان می کند و نه میزان سرمایه بیشتر. در واقع نوسانات مثبت و منفی در هر دو شرکت به یک میزان بر روی این شاخص مؤثر است.

تفاوت شاخص کل و شاخص هم وزن به زبان ساده

شاخص کل بورس در بعضی از روزها ممکن است منفی باشد اما اکثر سهم‌ها مثبت باشند! یا برعکس. دلیل این امر این است که برخی از سهم‌ها (که ارزش بازار بیشتری دارند) تاثیر بیشتری روی شاخص کل دارند و وقتی این سهم‌ها منفی باشند شاخص کل هم منفی میشود در حالی که ممکن است اکثر سهام‌ها مثبت باشند. به همین دلیل بسیاری از کارشناسان بر این باورن که شاخص کل نمی‌تواند بیانگر تغییرات واقعی کلیت بازار باشد.

از سال 1393 معیاری به نام شاخص هم وزن در اختیار فعالان بازار سرمایه قرار گرفت و افراد می‌توانند با استفاده از این شاخص با دقت بیشتری نسبت به ورود و خروج نقدینگی و وضعیت کلی بازار تصمیم گیری کنند.

شاخص کل میان سهام‌های بزرگ و کوچک تمایز قائل می‌شود ولی شاخص هم وزن، وزن یکسانی برای همه شرکت‌ها در نظر میگیرد.

در واقع شاخص هم وزن امتیاز بیشتر سهم‌های شاخص ساز در محاسبات شاخص کل را از آنها میگیرد. بنابراین وقتی شاخص هم وزن منفی باشد یعنی بازدهی بیش از نصف شرکت‌های بازار کاهش‌ یافته است و زمانی که شاخص هم وزن مثبت باشد یعنی بیش از نصف شرکت‌های بازار مثبت است.

3- شاخص بازده نقدی

این همان شاخصی است که میانگین میزان سود نقدی پرداختی از جانب شرکت ها به سهامداران را نشان می دهد. در واقع با افزایش شاخص سود نقدی، شرکت‌ها سود نقدی بیشتری را به طور میانگین در مجامع سالیانه بین سهامداران تقسیم می‌کنند.

این شاخص برای مقایسه بازدهی بورس با سایر بازارهای مالی مناسب است.

4- شاخص قیمت و بازده نقدی

در بورس تهران، شاخص بازدهی (شاخص قیمت و بازده نقدی) TEDPIX گفته می شود. رشد 1درصدی شاخص قیمت ها به معنی رشد میانگین 1درصد قیمت‌های هر برگه سهم است. شاخص قیمت‌ها برای کسانی که می‌خواهند در کوتاه مدت از خرید و فروش سهام سود بگیرند، نسبت به شاخص کل مهم‌تر است. در واقع شاخص قیمت و بازده نقدی همان شاخص کل بورس تهران است که در اخبار و رسانه‌ها گفته می شود.

5- شاخص صنعت و شاخص مالی

شرکت های بورسی به طور کلی به دو دسته صنعتی و مالی تقسیم بندی می شوند. شرکت‌های تولیدی و صنعتی از جمله مخابرات، سیمان، پتروشیمی و خودروسازی در دسته‌ ی شرکت‌های صنعتی قرار می‌گیرند. همان طور که از نام آن پیداست، شاخص صنعتی بیانگر میانگین تغییرات قیمت در سهام شرکت های صنعتی است. از طرفی بانک‌ها، بیمه و شرکت های سرمایه گذاری در دسته ی شرکت‌های مالی قرار دارند و شاخص مالی نیز نشاندهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت هایی است که در بخش مالی فعالیت دارند.

همچنین می توان برای هر کدام از دسته های صنعتی و مالی شاخص های جداگانه‌ای در نظر گرفت. برای مثال شاخص صنعت خودروسازی، میانگین تغییرات قیمتی در سهام شرکت های خودروسازی فعال را نشان دهد.

آموزش گام به گام تحلیل بنیادی برای انتخاب سهم مناسب

برای دانلود کتاب آموزش گام به گام تحلیل بنیادی روی لینک زیر کلیک کنید.

آیا میخواهید در بورس به موفقیت برسید؟ آیا نمیدانید چگونه یک سهم را از منظر بنیادی تحلیل کنید؟ نبود منبع آموزشی مناسب در زمینه تحلیل بنیادی انگیزه ای شد تا در یک کتاب آموزشی به زبانی کاملا ساده و کاربردی، به کمک تصاویر گویا و آموزش گام به گام، روش انتخاب یک سهم را بر اساس نکات بنیادی آموزش داده ایم. قطعا این روش آموزشی را در هیچ کجا پیدا نخواهید کرد! این کتاب الکترونیکی را به تمام کسانی که می خواهند در بازار بورس به موفقیت مستمر برسند توصیه میکنیم .

6- شاخص سهام آزاد شناور

در ابتدا لازم است به تعریف خلاصه ای از سهام شناور آزاد بپردازیم. به بخشی از سهام یک شرکت سهامی که دارندگان این سهام قصد عرضه و فروش این سهام را دارند که در آینده ای نزدیک این سهام قابل معامله هستند، سهام شناور آزاد گفته می شود.

دارندگان این سهام نمی‌خواهند با نگهداری این سهام به عنوان مدیریت شرکت تلقی شوند. در مقابل، سهامدارانی هستند که قصد فروش این سهام را نداشته و می خواهند در مدیریت شرکت مشارکت کنند. این سهامداران اصطلاحاً سهامداران راهبردی خوانده می شوند.

این بازار اختصاراً TEFIX شناخته می شود. برای محاسبه شاخص سهام شناور آزاد، همچون شاخص کل پیش می رویم. تنها تفاوتی که در این میان وجود دارد، این است که در شاخص سهام شناور آزاد، به جای استفاده از تمامی سهام، تنها از سهام شناور آزاد شرکت ها برای محاسبه شاخص استفاده می شود.

شاخص سهام شناور آزاد در واقع میانگین سود و قیمت سهام شناور آزاد تمامی شرکت ها در بازار است. هرچه سهام آزاد شناور و میزان سرمایه شرکتی بیشتر باشد، تأثیر آن شرکت در شاخص سهام شناور آزاد نیز بیشتر خواهد بود.

7- شاخص بازار اول و بازار دوم

شرکت های بورسی در بورس اوراق بهادار تهران بر اساس موارد زیر دسته بندی می شوند:

• تعداد سهامداران
• وضعیت سودآوری
• میزان سرمایه
• تعداد سهام معامله شونده توسط سهامداران حقیقی

بر اساس این مؤلفه ها، چنانچه شرکتی شرایط بهتری داشته باشد در بازار اول و سایر شرکت ها در بازار دوم دسته بندی می شوند.

شرکت های بازار اول به دو دسته‌ی تابلو اصلی و تابلو فرعی تقسیم می شوند که برای هر یک از آن ها یک شاخص وجود دارد. این شاخص ها متوسط تغییر در قیمت سهام شرکت های حاضر در این دسته ها را نشان می دهد.

8- شاخص 30 شرکت برتر بورس

این 30 شرکت بر اساس اندازه شرکت ها و ارزش روز سهام آن ها در بازار تعیین می شوند. شاخص 30 شرکت بزرگ، میانگین تغییرات در قیمت سهام این 30 شرکت بزرگ را بیان می کند. ارزش روز سهام در بازار از فرمول زیر بدست می آید:
قیمت سهام * تعداد سهام منتشرشده شرکت = ارزش روز سهام

این 30 شرکت مجموعاً کمتر از 10% از کل شرکت های بورسی هستند که بیش از 70% از ارزش بورس تهران را در اختیار دارند. به این ترتیب، تغییراتی که در قیمت سهام آن ها ایجاد می شود می تواند تأثیر بسزایی بر شاخص کل و شاخص بورس بگذارد.

9- شاخص 50 شرکت بزرگ بورسی

در این شاخص نیز 50 شرکت بزرگ بورسی بر اساس معیارهای زیر هر 3 ماه معرفی می شوند:

• بیشترین معاملات بازار در این مدت
• قابلیت نقد شوندگی بالا

شاخص 50 شرکت بزرگ، در این مدت 3 ماهه، انواع شاخص های بورس ایران میانگین قیمت سهام این 50 شرکت برتر را بیان می کند. به این ترتیب میزان تغییرات در سود و قیمت آن ها مشخص می شود.

شاخص‌های بورسی را کجا میتوانیم مشاهده کنیم؟

تمامی شاخص‌های بورسی را می‌توانید از سایت مدیریت فناوری بورس یا همان TSETMC مشاهده کنید. به تصویر زیر نگاه کنید. در صفحه اصلی سایت تمامی شاخص‌های بورسی مشخص است.

نکاتی که سرمایه گذاران باید در مورد شاخص کل بورس بدانند

در این قسمت به دو نکته‌ی مهم درباره شاخص بورس اشاره خواهیم کرد که تمامی سرمایه گذاران بورس باید به آن توجه کنند.

نکته اول: شاخص کل بورس یک شاخص میانگین وزنی است

زمانی که گفته می شود شاخص کل بورس افزایش یافته است، به این معنا نیست که ارزش تمامی سهام شرکت‌های بورسی افزایش یافته است. همانطور که با کاهش شاخص کل بورس، ارزش سهام تمامی شرکت ها کاهش نمی یابد. زیرا همان طور که در تعریف شاخص کل گفته شد، این شاخص میانگین بازدهی بورس را بیان می کند.

گاهی اوقات با وجود رشد چشمگیر شاخص کل بورس، قیمت برخی سهام انواع شاخص های بورس ایران کاهش یافته و سهامداران ضررهایی را متحمل شده اند. در مقابل، با کاهش شاخص کل بورس، تعدادی از سرمایه گذاران سعامی را در پرتفوی خود دارند که سود قابل توجهی را شامل می‌شود. در نتیجه سهامداران نباید تنها به اخبار کاهش یا افزایش شاخص کل و بدون بررسی سایر جوانب تصمیم به سرمایه گذاری در این بازار نمایند.

نکته دوم: رابطه بازدهی شاخص کل و سبد سهام یک سرمایه‌گذار

نکته بعدی که بایستی به آن توجه کرد، رابطه ی بین شاخص کل و پرتفوی است. همان گونه که در مقالات قبلی گفته شد، سرمایه گذاران بهتر است سبد سهام متنوعی را برای خرید سهام تشکیل دهند. هرچه سهام خریداری شده متنوع تر و به ترکیب شرکت‌ها در شاخص کل نزدیک تر باشد، بازدهی آن به میانگین بازدهی کل بورس که از طریق شاخص کل بیان می شود، نزدیک تر است.

اگر فردی بتواند ترکیب سهامی که در پرتفوی خود انتخاب می‌کند به طور کامل با ترکیب تمام سهام در بورس تطبیق دهد، بازدهی سهامدار نیز به طور کامل با نوسانات شاخص کل بورس برابر بوده و به طور مثال با رشد 20 درصدی شاخص، وی نیز تقریبا 20% سود خواهد داشت.

جمع بندی

در این مقاله به توضیح چیستی شاخص کل بورس پرداختیم و همچنین انواع شاخص‌های بورسی را بیان کردیم. به اعتقاد نگارنده‌ی این مقاله اگرچه شاخص‌هایی مثل شاخص هم وزن معیار بسیار خوبی برای سنجش وضعیت کلی بازار است اما به لحاظ روانی، کماکان شاخص کل بورس مهم‌ترین شاخص بورسی است که باید به آن توجه شود.

آموزش گام به گام تابلوخوانی پیشرفته در بورس

برای دانلود کتاب آموزش گام به گام تابلوخوانی پیشرفته روی لینک زیر کلیک کنید.

تابلوخوانی در کنار تحلیل بنیادی و تکنیکال، بعد سوم بورس است. همه چیز در تابلوی معاملات سهم وجود دارد، انواع شاخص های بورس ایران اطلاعاتی که شاید در نگاه اول کسی متوجه آنها نشود اما با یادگیری تکنیک های تابلو خوانی و بازار خوانی می توانید به اطلاعات زیادی دست پیدا کنید و بر این اساس معاملات پر سودتری داشته باشید. در کتاب آموزش تابلو خوانی پیشرفته به مطالبی خواهیم پرداخت که در هیچ کلاس یا کتابی به شما آموزش نمی دهند. تکنیک هایی که حاصل سالها تجربه در بازار سرمایه است.

بورس به رهبری فلزی‌ها رشد کرد

امروز گروه فلزات اساسی توانست بازده خوبی را به نوسان‌گیران بازار سهام بدهد. در کنار این گروه، نفتی‌ها نیز با رشد بیش از سه درصد در قیمت پایانی مواجه شدند.

به‌ گزارش ‌ایسنا، امروز نیز معامله‌گران سهام شاهد رشد مستمر قیمت اکثر سهام در بورس اوراق بهادار تهران بودند. در صدر این رشد می‌توان به شرکت‌هایی در گروه فلزات ارزشی و تعدادی از پالایشی‌ها و پتروشیمی ها اشاره کرد.

رشد امروز قیمت‌ها سبب شد شاخص کل بیش از۳۱۶۶ واحد رشد کند و کانال ۱۶۶ هزار و ۳۰۴ واحدی را برای بار دیگر باز پس گیرد. شاخص کل هم وزن نیز با ۲۹۳ واحد رشد تا رقم ۲۷ هزار و ۱۷۶ واحدی رشد کرده است.

در ‌عین ‌حال شاخص آزاد و شناور هم جهت با شاخص کل هم وزن و شاخص کل بازده نقدی و قیمتی ۳۹۱۰ واحد افزایش یافت و تا رقم ۱۷۸ هزار و ۸۶ واحدی رشد کرد. در ‌عین ‌حال شاخص بازار اول و دوم هر یک به ترتیب ۲۱۷۶ و ۴۴۵۲ واحد رشد کرده‌اند.

امروز نمادهای در گروه‌های فلزات اساسی و گروه‌های فرآورده‌های نفتی لیدر بازار شده‌اند و توانستند جهش بزرگی به شاخص های بازار سرمایه بدهند. از جمله این نمادها می‌توان به فولاد مبارکه اصفهان، ملی صنایع مس ایران و سرمایه‌گذاری نفت، گاز و پتروشیمی تامین اشاره کرد. حرکت نمادها به ترتیب ۳۹۶، ۳۰۱ و ۲۳۷ واحد تاثیر مثبت روی شاخص بازار داشتند.

در طرف دیگر نمادها در گروه محصولات شیمیایی و مخابرات به کاهش شاخص‌های بازار دامن زدند. از جمله این نمادها می‌توان به پتروشیمی جم، مخابرات ایران و شرکت ارتباطات سیار ایران اشاره کرد. حرکت نمادها به ترتیب ۱۵۶، ۲۲ و ۲۱ واحد تاثیر کاهنده روی شاخص بازار داشتند.

در سومین روز معاملاتی بورس و فرابورس ایران در گروه فرآورده‌های نفتی کک و سوخت هسته‌ای تقاضاها بیشتر شد؛ به طوری که در برخی از نمادها شاهد صف خرید بودیم. به عنوان نمونه می‌توان به نماد شرکت نفت بهران اشاره کرد که ۱۰۰ درصد خریداران آن حقیقی بودند و با صف خرید با حجم ۴۹ هزار و ۳۸۱ سهم مواجه شد.

در گروه محصولات شیمیایی نیز علی‌رغم چند نمادی که به کاهش شاخص کل دامن زده‌اند، بیشتر سهم‌ها با افزایش قیمت روبرو شدند. در این گروه ۱۰۸ میلیون سهم به ارزش بیش از ۴۷ میلیارد تومان معامله شد.

بانکی‌ها نیز امروز شاهد رشد قیمت‌ها بوده‌اند. عمده سهم‌های این گروه با حدود ۲.۵ انواع شاخص های بورس ایران درصد رشد مواجه شدند. همچنین برخی از نمادها همچون بانک خاورمیانه با صف خرید روبرو شد.

اما نمادهای گروه خودرو و ساخت قطعات اکثرا با حدود یک و نیم درصد نوسان رو به بالا یا پایین در قیمت سهم‌شان مواجه شدند. ولی گروه فلزات اساسی امروز توانست سود خوبی را به نوسان‌گیران بازار سهام بدهد. در این گروه اکثر سهم‌ها با بیش از چهار درصد رشد قیمت مواجه شد.

ارزش معاملات بورس تهران امروز به رقم ۳۸۱ میلیارد تومان رسید که این رقم ناشی از دست به دست شدن ۱.۳ میلیارد سهم در بیش از ۱۲۰ نوبت داد و ستد بود.

آیفکس نیز امروز حدود ۵۰ واحد رشد کرد و تا رقم ۱۸۲۴ واحدی بالا رفت. ارزش معاملات این بازار به ۶۴۵ میلیارد تومان رسید و حجم معاملات رقم ۷۴۸ میلیون سهم و اوراق مالی را تجربه کرد. تعداد معاملات فرابورس ایران به رقم ۱۰۴ هزار و ۶۴۶ نوبت رسید.

مفهوم شاخص در بازار بورس ایران

شاخص (Index) در واقع یک معیار آماری و به عنوان ابزاری جهت سنجش و نمایانگر وضعیت کلی، روند رشد و افزایش بازار طی دوره‌های قبل و جاری می‌باشد و دارای شاخص‌های مختلف هستند که وضعیت‌های متفاوت بورس را از جنبه خاصی بررسی می‌کند. در زندگی روزمره شاخص‌های مختلفی از قبیل شاخص آلودگی هوا، شاخص امید به زندگی، شاخص میزان بارندگی و . را دیده‌اید. همچنین در اخبار، روزنامه‌ها و فضای مجازی، مفهوم شاخص بورس موضوعی قابل مشاهده و میزان رشد یا افت شاخص بورس بررسی شده است.

شاخص كل

جمله "شاخص کل بورس امروز با ۲ درصد افزایش نسبت به روز قبل به ۸۰۰۰۰ واحد رسید." نمونه اخباری است که به طور متناوب از تلویزیون و رادیو شنیده می‌شود. اما دقیقاً شاخص کل بورس به چه معناست؟

شاخص کل که با نام شاخص کل قیمت (Tehran Exchange Price Index) نیز نامیده می‌شود؛ در سال 1369 فعالیت خود را آغاز کرده و به صورت یک سبد فرضی از کل شرکت‌های موجود در بازار سرمایه که بازدهی بورس را نشان می‌دهد و بیان کننده عددی است که بازدهی و تغییرات مثبت یا منفی کل بازار را نشان می‌دهد. در نظر داشته باشید که شاخص کل، میزان سود نقدی پرداختی به سهامداران را بیان نمی‌کند. برای شاخص یک واحد اندازه‌گیری خاص تعریف نشده و معمولاً یک سال مشخص را به عنوان سال پایه تعریف و تمام ارقام شرکت‌ها در آن به عنوان ارقام مبنا در سال پایه تعریف می‌شود.

شاخص کل هم وزن

شاخص هم وزن از سال 1393 در بازار بورس ایران برای رفع مشکل اثرگذاری بالای سهم شرکت‌های بزرگ در بین سرمایه‌گذاران و فعالان بازار بورس رایج شد. در این فرآیند که با دقت نظر بالاتری بر پایه آموزش تحلیل تکنیکال و آموزش تحلیل بنیادی نسبت به ورود و خروج نقدینگی، وضعیت کلی بازار سرمایه را می‌سنجد، منجر به تصمیمات بهتری می‌شود. لازم به ذکر است که وزن شرکت‌ها در انواع شاخص های بورس ایران شاخص هم ‌وزن تأثیر چندانی ندارد و سرمایه آن‌ها یکسان در نظر گرفته می‌شود.

شاخص قیمت و بازده نقدی

در واقع شاخص قیمت و بازده نقدی (Tedpix) نام دیگری است که بر شاخص کل نهاده‌اند و عبارت از برآیند عملکرد شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار تهران به جهت بازده سود خالص و قیمت در بین فعالان بازار می‌باشد. اگر این شاخص نسبت به دوره قبل افزایش یافته باشد به این معناست که بازدهی بورس به طور میانگین افزایش یافته و اگر این شاخص کاهشی باشد به این معناست که بازدهی بورس به طور میانگین کاهشی بوده است.

نکته قابل ذکر در مورد شاخص کل این است که شرکت‌های بزرگتر تأثیر بیشتری بر شاخص کل دارند. به این صورت که اگر عمده سهام موجود در بازار در دامنه منفی معامله شوند ولی چند معامله مثبت بر روی سهم‌های بزرگ انجام شود، شاخص کل مثبت می‌گردد. این مورد یکی از ضعف‌های اصلی شاخص کل بورس است. این شاخص عمدتاً کارکرد تبلیغاتی دارد و هیچگاه نمی‌توان این شاخص را به عنوان یک معیار اصلی برای بررسی بورس استفاده کرد. این شاخص با فرمول زیر محاسبه می‌گردد:

Pit = قیمت شرکت i ام در زمان t
qit = تعداد سهام منتشر شده شرکت i ام در زمان t
Dt = عدد پایه در زمان t که در مبدأ برابر pioqio∑
Pio = قیمت شرکت i ام در زمان مبدأ
qio = تعداد سهام منتشر شده شرکت i ام در زمان مبدأ
n = تعداد شرکت‌های مشمول شاخص

شاخص قیمت

شاخص قیمت یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس می‌باشد که بیانگر روند عمومی تغییر قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار است و بر خلاف شاخص کل، سود تقسیمی شرکت‌ها در این شاخص لحاظ نمی‌شود. اگر شاخص قیمت بورس در مدت یک سال ۱۵ درصد رشد داشته باشد، به این معنی است که سطح عمومی قیمت‌ها در بورس نسبت به یک سال گذشته به طور متوسط ۱۵ درصد رشد داشته است. تفاوت عمده این شاخص با شاخص کل این است که در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی در فرمول شاخص مورد محاسبه قرار می‌گیرد، درصورتی که در شاخص کل علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در محاسبه شاخص لحاظ می‌شود. در این شاخص نیز مثل شاخص کل، وزن شرکت‌ها در تأثیر آنها بر شاخص قیمت اهمیت دارد، یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد، تأثیر آن بر شاخص قیمت نیز بیشتر است.

شاخص قیمت هم ‌وزن

در شاخص قیمت هم‌وزن، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس با وزنی برابر در محاسبه شاخص قیمت سهیم هستند و نوسانات مثبت و منفی شرکت‌های کوچک، به اندازه نوسان مثبت و منفی شرکت‌های بزرگ در این شاخص تأثیرگذار است.

شاخص صنعت و شاخص مالی

به طور کلی شرکت‌ها بر اساس ماهیت فعالیتشان به دو بخش صنعتی و مالی تقسیم‌بندی می‌شوند. شرکت‌های حاضر در شاخص صنعت (Industry Index) نشان‌دهنده میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش شرکت‌های تولیدی و خدماتی نظیر مخابرات، خودروسازی، سیمان، پتروشیمی و . هستند که دو دسته اصلی شرکت‌های بورسی را شامل می‌شوند و بیش از ۶۰ درصد شرکت‌های فعال در بورس را تشکیل می‌دهند. هم‌چنین بخش شاخص مالی (Financial Index) نیز میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های فعال در بخش مشاوره مالی و شرکت‌های تأمین سرمایه نظیر بانک‌ها محسوب می‌شوند. برای مثال شرکت پتروشیمی زاگرس و پتروشیمی فن‌آوران که به تولید متانول اشتغال دارند در شاخص صنعت و شرکت تأمین سرمایه نوین و تأمین سرمایه لوتوس پارسیان در شاخص مالی تقسیم‌بندی می‌گردند.

شاخص سهام آزاد شناور

پیش از آشنایی با "شاخص سهام آزاد شناور"، بررسی مفهوم "سهام شناور آزاد" الزامی می‌باشد. سهام شناور آزاد به بخشی از یک شرکت سهامی اطلاق می‌شود که دارندگان آن آماده عرضه و فروش آن سهام هستند و انتظار می‌رود در آینده‌ای نزدیک قابل معامله باشد. به صورت کلی سهام شرکت‌های بورسی را سهامداران حقیقی و حقوقی خریداری کرده و سهامداران حقوقی مالکان پرنفوذی در شرکت‌های بورسی به حساب می‌آیند. سهامدار راهبردی، سهامدارانی هستند که در کوتاه مدت، قصد واگذاری سهام خود را نداشته و معمولاً می‌خواهند برای اعمال مدیریت خود، این سهام را حفظ کنند.

زمانی که شخص حقوقی یا حقیقی درصد بالایی از سهام یک شرکت را در اختیار داشته باشد، به عنوان سهامدار اصلی آن شرکت شناخته شده و سهام تحت مالکیت آن‌ها جزو سهام فعال در بازار معامله نمی‌شود. با توجه به این موضوع، سهام شناور به درصدی از سهام که معمولاً در شرکت‌های بورسی در اختیار سرمایه‌گذاران خرد (غالباً حقیقی) قرار دارد و قابلیت خرید و فروش در بازار را دارا می‌باشد، و سهام با هدف نگهداری و یا افزایش کنترل در شرکت خریداری نمی‌شود.

شاخص بازار اول و دوم

بورس اوراق بهادار بر اساس مؤلفه‌هایی نظیر میزان سرمایه، تعداد سهامداران، وضعیت سودآوری، تعداد سهامی که توسط سهامداران حقیقی در بازار خرید و فروش می‌شود یا اصطلاحاً سهام شناور آزاد و . شرکت‌های بورسی را دسته‌بندی کرده است. بر اساس این تقسیم‌بندی، شرکت‌هایی که شرایط بهتری داشته باشند در بـازار اول و دیگر شرکت‌های بورسی در بازار دوم دسته‌بندی می‌شوند. در این میان شرکت‌هایی که در بازار اول حضور دارند به دو دسته تابلو اصلی و فرعی تقسیم می‌شوند. برای هر یک از این دسته‌بندی‌ها یک شاخص وجود دارد که میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌هایی را نشان می‌دهد که در این گروه‌ها حضور دارند.

شاخص 50 شرکت فعال‌تر

سازمان بورس اوراق بهادار هر چند وقت یکبار (معمولاً به صورت فصلی) فهرستی براساس وضعیت معامله شرکت‌ها و درجه نقدشوندگی آن‌ها ارائه می‌دهد که 50 شرکت فعال‌ یا برتر را معرفی می‌کند؛ شیوه محاسبه‌ی آن با تفاوت تعداد شرکت‌های لحاظ شده، مشابه شاخص کل است و بازگوکننده روند رشد این شرکت‌ها است.

شاخص 30 شرکت بزرگ‌تر

شرکت بورس اوراق بهادار بعد از عملیاتی شدن شاخص سهام شناور، شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر را که نماد وضعیت واقعی بازار سهام کشور و طبق استاندارد جهانی است را به کار گرفت که به صورت میانگین وزنی و براساس سهام شناور آزاد محاسبه می‌شود. انتخاب این شرکت‌ها در میان 100 شرکت پذیرفته شده، براساس ارزش بازار و معیار نقد‌شوندگی انجام می‌شود.

دو نکته قابل توجه در خصوص شاخص کل که باید مد نظر سرمایه‌گذاران باشد:

نکته اول اینکه افزایش شاخص کل، لزوماً به معنای سودآوری سهام در همه شرکت‌های حاضر در بورس نیست، همان‌طور که کاهش شاخص کل نیز لزوما ً به معنای ضرردهی سـهام همه شرکت‌هـا در بورس نیست. زيرا همانگونه که گفته شد، شاخصِ كل بیانگر میانگین بازدهی بورس است و چه بسا در برخی موارد، علیرغم رشد قابل توجه شـاخص کلِ بورس، برخی سهام با افت قیمت مواجه شده و سهامداران خود را با زیان مواجه سازند یا در شرایطی که شاخص کل با کاهش مواجه است، برخی سرمایه‌گذاران که سهام ارزنده‌ای را در سبد سـهام خود دارند، سود قابل قبولی بـه دست می‌آورند. بنابراین، سرمایه‌گذاران نباید صرفاً با اتکا به اخبار رشد شاخص کل و بدون بررسی کامل در خصوص ارزش ذاتی سهام، اقدام به سرمایه‌گذاری در بورس کنند و حتی در شرایط رشد مستمر شاخص کل نیز در انتخاب سهام، باید کاملاً دقت کنند.

نکته دوم ارتباط بین شاخص کل و سبد سهام است. حتماً بخاطر دارید که یکی از اصول بسیار مهم سرمایه‌گذاری در بورس، تشکیل سبد سهام متنوع است. هر اندازه سبد سهام یک سرمایه‌گذار، متنوع‌تر و به ترکیب سهام شرکت‌های موجود در بورس نزدیک‌تر باشد، بازدهی آن سرمایه‌گذار نیز به متوسط بازدهی کل بورس که توسط شاخص کل نشان داده می‌شود، نزدیک‌تر خواهد بود. تا آنجا که اگر فردی بتواند ترکیب سهام موجود در سيستم خود را به طور کامل، منطبق بر ترکیب تمامی سهام حاضر در بورس کند، بازدهی وی نیز به طور کامل انواع شاخص های بورس ایران منطبق بر نوسانات شاخص كل بورس خواهد بود و مثلاً با رشد 30 درصدی شاخص، وی نیز حدودا 30 درصد سود بدست خواهد آورد.

عقبگرد سه هزار و 427 واحدي بورس

تهران- ايرنا- شاخص بورس امروز (چهارشنبه) با افت سه هزار و 427 پله اي به رقم 163 هزار و 772 واحدي عقب نشيني كرد.

به گزارش خبرنگار اقتصادي ايرنا، در معاملات امروز يك ميليارد و 568 ميليون سهم، حق تقدم و اوراق بهادار به ارزش چهار هزار و 573 ميليارد ريال در 132 هزار و 460 نوبت دادوستد شد.
بررسي شاخص هاي اصلي بازار سرمايه نشان مي دهد شاخص قيمت (وزني - ارزشي) كه در آن ارزش سهام شركت هاي بزرگ اثر بيشتري بر شاخص مي انواع شاخص های بورس ایران گذارد، 998 واحد افت كرد و شاخص كل (هم وزن) كه در آن ارزش و وزن همه شركت هاي بزرگ و كوچك در محاسبه شاخص كل، يكسان در نظر گرفته مي شود، 262 واحد كاهش يافت.
شاخص قيمت (هم وزن) نيز 184 واحد پايين آمد؛ اين شاخص بيانگر سطح عمومي قيمت سهام شركت هاي پذيرفته شده در بورس است. شاخص آزاد شناور سه هزار و 800 واحد افت كرد؛ اين شاخص بخشي از سهام قابل معامله شركت ها در بورس را نشان مي دهد.
شاخص بازار اول مربوط به شركت هاي برتر از نظر سرمايه، سودآوري و درصد سهام آزاد شناور 2 هزار و 880 واحد كاهش يافت و شاخص بازار دوم بورس نيز پنج هزار و 105 واحد پايين آمد.
در معاملات امروز نمادهاي فولاد (فولاد مباركه)، كگل (صنعتي و معدني گل گهر)، وبملت (بانك ملت)، رمپنا (مپنا)، ومعادن (توسعه معادن و فلزات) و فارس (هلدينگ خليج فارس) بيشترين تاثير منفي را بر شاخص بر جا گذاشتند. در مقابل، فخوز (فولاد خوزستان) و فايرا (الومينيوم ايران) بيشترين تاثير مثبت را داشتند.

** صدر نشيني گروه بانكي
گروه بانك در معاملات امروز بورس صدرنشين شد؛ در اين گروه 575 ميليون سهم به ارزش 808 ميليارد ريال دادوستد شد. گروه شيميايي به ارزش 475 ميليارد ريال و خودرو به ارزش 402 ميليارد ريال جايگاه هاي بعدي را به خود اختصاص دادند.
گروه فلزات اساسي با دادوستدي به انواع شاخص های بورس ایران ارزش 363 ميليارد ريال در رده چهارم معاملات امروز قرار گرفت؛ گروه فرآورده هاي نفتي نيز با معاملاتي به ارزش 332 ميليارد ريال، رده پنجم را از آن خود كرد.

** عقبگرد فرابورس
شاخص فرابورس (آيفكس) در معاملات امروز 38 واحد افت كرد و در جايگاه يك هزار و 777 واحدي قرار گرفت. در بازار فرابورس بيش از 567 ميليون سهم و اوراق بهادار به ارزش بيش از سه هزار و 373 ميليارد ريال دادوستد شد.
در معاملات امروز نمادهاي مارون (پتروشيمي مارون)، زاگرس (پتروشيمي زاگرس)، ميدكو (هلدينگ معدني خاورميانه) و هرمز (فولاد هرمزگان جنوب) بيشترين تاثير منفي را بر شاخص داشته و آن را كاهش دادند.
افت شديد بهاي نفت كه به سقوط به كانال 60 دلاري منجر شد، كاهش بهاي ارز و نگراني از وضعيت صادرات شركت ها سبب شده است در روزهاي اخير فضاي منفي بر روند معاملات بازار بورس چيره شود.
بازار بورس ايران، با نرخ ارز و بهاي نفت ارتباط مستقيم دارد؛ به طوري كه رشد قيمت ارز و نفت در بازارهاي جهاني شركت هاي مرتبط با آنها را كه سهم زيادي از بازار سرمايه كشورمان دارند تحت تاثير قرار داده و شاخص بورس را افزايش مي دهد و برعكس.
روند كاهشي بهاي ارز و همچنين افت شديد قيمت نفت در روزهاي اخير باعث ايجاد ترديد در تداوم سودآوري شركت هاي ارزمحور بازار سرمايه مانند شركت هاي پالايشي، پتروشيمي، معدني و فلزي شده است.
اقتصام*2022*2025